প্ৰাক মধুমেহ বা প্ৰি-ডায়েবেটিছ’ হৈছে-পূৰ্ণ পৰ্য্যায়ৰ মধুমেহ বা ডায়েবেটিছৰ লক্ষণবোৰ প্ৰকাশ পোৱাৰ আগতে দেখা দিয়া কিছুমান শাৰিৰীক লক্ষণযুক্ত ঈষৎ মধুমেহ ৰোগগ্ৰস্ত অৱস্থা। এই অৱস্থাতে ৰোগটোৰ অগ্ৰগতি নিয়ন্ত্ৰণ কৰিব পাৰিলে আপোনাৰ শৰীৰত ভৱিষ্যতে ডায়েবেটিছৰ আগ্ৰাসন সম্পূৰ্ণৰূপে বাধা দিব পাৰে। ডায়েবেটিছ বা মধুমেহ ৰোগৰ লক্ষণবোৰ পূৰ্ণ পৰ্য্যায়ত দেখা দিয়াৰ আগৰ সময়খিনিত আপুনি কিছু পৰিমাণে অসুস্থ অনুভৱ কৰি থাকিব পাৰে আৰু কেই বছৰমানলৈ এই অৱস্থা অব্যাহত থাকিব পাৰে। এই সময়ছোৱাক ‘প্ৰাক-মধুমেহ’ বুলি কোৱা হয়।
এই সময়ছোৱাত এই ৰোগৰ কোনো বিশেষ লক্ষণ প্ৰকাশ নেপায়। প্ৰতিজন টাইপ-২ ডায়েবেটিছৰ ৰোগীয়ে চাৰি-পাঁচ বছৰমান সময় এই পৰ্য্যায়ত থাকে। চিকিৎসা সম্পৰ্কীয় উপযুক্ত জ্ঞানৰ অভাৱ, নিজৰ স্বাস্থ্যৰ প্ৰতি কম সজাগতা, অস্বাস্থ্যকৰ খাদ্যাভাস, মানসিক হতাশা, দুশ্চিন্তা আদিয়ে ডায়েবেটিছ ৰোগটো পূর্ণ বিকশিত হোৱাত অৰিহনা যোগায়। যিহেতু ডায়েবেটিছ ৰোগটো সম্পূৰ্ণৰূপে নিৰাময় কৰিব নোৱাৰি, কেৱল নিয়ন্ত্ৰণতহে ৰাখিব পাৰি, গতিকে এই ‘প্ৰাক মধুমেহ’ সময়ছোৱাতে ৰোগটো যথাযথভাৱে নিয়ন্ত্ৰণ কৰিবলৈ চেষ্টা কৰক। কোনো অভিজ্ঞ মধুমেহ ৰোগৰ চিকিৎসকৰ পৰা এই ৰোগ নিয়ন্ত্ৰণৰ উপায়বিলাক শিকি লৈ, সেইবিলাক আখৰে আখৰে পালন কৰিবলৈ আন্তৰিকভাৱে চেষ্টা কৰিলে পিছলৈ এই ৰোগ পূৰ্ণ ৰূপত প্ৰকাশ নেপাবও পাৰে।
আজি ভাৰতবৰ্ষত প্ৰায় ৮০ নিযুত লোক প্ৰাক মধুমেহ বা ‘প্ৰি-ডায়েবেটিছ’ ৰোগত আক্ৰান্ত হৈ আছে। এই লোকসকলৰ ভিতৰৰে বহু সংখ্যকে নিজে এই ৰোগত আক্ৰান্ত হৈ আছে বুলি গম নেপায় আৰু ৰোগটো নিয়ন্ত্ৰণৰ উপায়বোৰৰ বিষয়েও নেজানে। সেয়ে এই ৰোগীসকলৰ অধিকাংশই দুই-এবছৰৰ পিছতে পূৰ্ণ পৰ্য্যায়ৰ ডায়েবেটিছ ৰোগত ভোগাটো নিশিচত।
আমেৰিকাৰ প্ৰতি তিনিজন নাগৰিকৰ এজন প্ৰাক মধুমেহ ৰোগত আক্ৰান্ত হৈ আছে। এই লোকসকল স্বাস্থ্য সম্পৰ্কে যথেষ্ট সজাগ আৰু ৰোগটো নিয়ন্ত্ৰণত ৰখাৰ বাবে যত্নৰ ত্ৰুটি নকৰে। সেয়ে পূৰ্ণ পৰ্য্যায়ৰ ডায়েবেটিছত ভোগাৰ আশংকাও বহু কম।
এজন প্রাপ্তবয়ষ্ক লোকে প্রতিবছৰত এবাৰকৈ তেজৰ শৰ্কৰা পৰীক্ষা কৰোৱাব লাগে। ডায়েবেটিছ নির্ণয় কৰিবলৈ তেজৰ দুটা পৰীক্ষা কৰা হয়। প্ৰথমটো পৰীক্ষাৰ বাবে পুৱা খালী পেটত থাকোতেই এবাৰ তেজৰ নমুনা দিব লাগে। সেইবাৰ কৰিব লগা তেজৰ পৰীক্ষাটো ‘ফাৰ্ষ্টিং’ (উপবাসকালীন) তেজ পৰীক্ষা আৰু আহাৰ খোৱাৰ পিছত (Post Prandial/P.P) কৰা তেজৰ পৰীক্ষা।
উপবাসকালীন তেজ পৰীক্ষা কৰোতে যদি তেজত শৰ্কৰা ১০০ ৰ পৰা ১২৫ ৰ ভিতৰত থাকে, তেনেহ’লে ব্যক্তিজনৰ ‘প্ৰাক মধুমেহ’ (Pre-Diabetes) হোৱা বুলি সন্দেহ কৰিব পাৰি। তেনেদৰে আহাৰ খোৱাৰ ডেৰ ঘণ্টাৰ পিছত সংগ্ৰহ কৰা তেজ পৰীক্ষা কৰোতে যদি তেজৰ শৰ্কৰা ১৪০ ৰ পৰা ১৯৯ ৰ ভিতৰত থাকে, তেনেহ’লে ব্যক্তিজনৰ ‘প্ৰাক মধুমেহ’ত আক্রান্ত হোৱা বুলি ধৰা হ’ব। অৱশ্যে ‘বিশ্ব স্বাস্থ্য সংস্থা’ৰ মতে উপবাসকালীন তেজত ১১০ ৰ ওপৰত শর্কৰা থাকিলেহে ‘প্রাক মধুমেহ’ বুলি গণ্য কৰা হয়।
এই সময়ছোৱাত কিছু সাৱধানতা কিছু সাৱধানতা অৱলম্বন কৰিলে আপুনি আজীৱন এই যন্ত্ৰণাদায়ক ৰোগটোৰ পৰা হাত সাৰি থাকিব পাৰিব। অৱশ্যে এই কথা কেৱল টাইপ-২ ডায়েবেটিছ বা বয়স্ক লোকৰ হোৱা ডায়েবেটিছৰ ক্ষেত্ৰতহে প্রযোজ্য হ’ব। শৈশৱ কালত হোৱা টাইপ-১ ডায়েবেটিছৰ ক্ষেত্ৰতো এই সূত্র প্রযোজ্য হ’ব। শৈশৱ কালত হোৱা টাইপ-১ ডায়েবেটিছৰ ক্ষেত্ৰতো এই সূত্ৰ প্ৰযোজ্য হ’ব।
ওপৰত উল্লেখ কৰা- এই কাৰকবোৰৰ ভিতৰত যদি এটা বা তাতকৈ বেছি থাকে, তেনেহ’লে প্রাক-মধুমেহৰ বাবে বিশেষ পৰীক্ষা কৰোৱাব লাগে। কেৱল তেজৰ শৰ্কৰা (Blood Sugar) পৰীক্ষাই যথেষ্ট নহয়। লগতে HbA1C ৰ পৰীক্ষাও কৰাব লাগে। এই পৰীক্ষাটো কৰালে যোৱা তিনিমাহত আপোনাৰ তেজত শৰ্কৰাৰ পৰিমাণ কিমান আছিল, তাৰ উমান পোৱা যাব।
কেতিয়াবা স্নায়ুজনিত কিছুমান বিসংগতিয়ে দেখা দিব পাৰে, যেনে— জিনজিননি, কোনো অংগৰ সংবেদনহীনতা বা সংবেদন কম হোৱা ইত্যাদি। কেতিয়াবা গলধনৰ বিষ বা ফ্রজেন চ’লজাৰো হ’ব পাৰে।
যদি আপোনাৰ বয়সে ৩৫-ৰ দেওনা অতিক্রম কৰিছে আৰু আপোনাৰ ঘৰত ডায়েবেটিছ ৰোগী আছে, শৰীৰৰ ওজন প্রয়োজনতকৈ অধিক হৈছে বা পেট আৰু কঁকালত চর্বি জমা হৈছে, মানসিক চাপ আছে, খাদ্য তালিকা ভাল নহয়, তেনেহ’লে তেজৰ শৰ্কৰা পৰীক্ষা কৰাওক। এবাৰ চালেই নহয়। কেতিয়াবা এবাৰত ‘নৰ্মেল’ পোৱা শৰ্কৰা (Sugar) পুনৰ চালে বেছিও পাব পাৰে। হ’ব পাৰে আপুনি Transient prediabetes stage ত আছে আৰু সেই অৱস্থাটো সহজে স্বাভাৱিক অৱস্থালৈ আনিব পাৰি। পাৰিলে HbA1C ও চাই ল’ব, সঠিক সিদ্ধান্তৰ বাবে।
যদি আপোনাৰ ৰক্ত শৰ্কৰা ক্ৰমে বৃদ্ধি পোৱাৰ প্ৰৱণতা আছে, তেনেহ’লে নিম্নলিখিত কার্যপন্থা অৱলম্বন কৰিব—
লিখক: ডা: নৱ বেজবৰুৱা, স্বাস্থ্য আৰু দীৰ্ঘজীৱন।
শেহতীয়া উন্নীতকৰণ: : 1/10/2023
কোমোৰা আৰু ইয়াৰ বিশেষ গুণাগুণৰ বিষয়ে ইয়াত দিয়া হৈছ...
অসমীয়া খাদ্য প্ৰণালীৰ সম্পৰ্কে কিছু আভাষ
অসমীয়াৰ প্ৰিয় খাদ্য মাছৰ গুণ
অপকাৰী চৰ্বীৰ পৰা হাত সাৰিবলৈ