স্বাস্থ্য ৰক্ষাত দাইল

দৈনন্দিন জীৱন সুস্থ আৰু সুন্দৰ কৰি ৰখাত খাদ্যৰ এটা অনবদ্য ভূমিকা আছে । মানুহক জীয়াই থাকিবলৈ আৰু শৰীৰৰ সকলো কাম সুচাৰুৰপে চলি শাৰীৰিক বৃদ্ধি হোৱাৰ ক্ষেত্ৰতো আহাৰৰ ভূমিকা আছে । আমি আহাৰ হিচাপে গ্ৰহণ কৰা খাদ্যই শৰীৰত প্ৰৱেশ কৰি শৰীৰৰ কোষ নিৰ্মাণ আৰু পুননিৰ্মাণৰ কাম কৰে । সুস্বাস্থ্যৰ বাবে কিছুমান উপাদান প্ৰয়োজন হয়, যিবোৰ শৰীৰক সক্ৰিয় কৰি ৰখাৰ লগতে বিভিন্ন অংগ-প্ৰত্যংগৰ মাজত সু-সমন্বয় গঢ়ি তুলি সুস্বাস্থ্য ৰখাত সহায় কৰে । খাদ্য অবিহনে এই উপাদানবোৰ শৰীৰে নিজে তৈয়াৰ কৰিব নোৱাৰে । শৰীৰৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় এই উপাদানবোৰ হ’ল প্ৰ’টিন, শৰ্কৰা, চৰ্বি, ভিটামিন, ধাতৱ লৱণ আৰু পানী । এজন প্ৰাপ্তবয়স্ক মানুহৰ শৰীৰৰ শতকৰা ৬৩ ভাগেই পানী । চিকিৎসা-বিজ্ঞানতে স্বাস্থ্য ৰক্ষাৰ বাবে বিভিন্ন খাদ্যৰ ব্যৱস্থা আছে । এই ক্ষেত্ৰত এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা আছে প্ৰ’টিনৰ । শৰীৰৰ পুষ্টিৰ বাবে বা প্ৰয়োজনৰ ক্ষেত্ৰত প্ৰাথমিক স্তৰতেই আৱশ্যক হয় প্ৰ’টিনৰ । পানীৰ পিছতেই শৰীৰত বেছি পৰিমাণে থাকে প্ৰ’টিন । গ্ৰীক ভাষাৰ প্ৰ’টছ শব্দৰ অহা প্ৰ’টিনৰ অৰ্থ হ’ল প্ৰথম । আমাৰ পুষ্টিদ্ৰব্যবোৰৰ ভিতৰত কাৰ্বহাইড্ৰেটৰ পিছতে প্ৰ’টিনৰ স্থান । শৰীৰৰ মাংসপেশী, হাড়, তেজ,  মগজু, ছাল, চুলি আদি প্ৰত্যেক কোষতেই প্ৰ’টিন থাকে । এটা অট্টালিকা সাজিবলৈ যিদৰে ইটাৰ প্ৰয়োজন হয়, সেইদৰে প্ৰ’টিনে মানৱ শৰীৰত ইটাৰ ভূমিকা গ্ৰহণ কৰে । ৰাসায়নিক দিশৰ পৰা চালে প্ৰ’টিন হ’ল জৈৱিক অণু বা আৰ্গেনিক মলিকুল । এই অণুবোৰ গঠন হয় এমাইনো এচিড নামৰ একধৰণৰ নাইট্ৰ’জেন যৌগৰ জৰিয়তে ।

সমগ্ৰ পৃথিৱীত আশীবিধ এমাইনো এচিড আছে । ইয়াৰ মাত্ৰ ২০ বা ২১ বিধ এমাইনো এচিডহে প্ৰ’টিন গঠনৰ বাবে প্ৰয়োজন । খাদ্যৰ প্ৰ’টিনত আঠবিধ অপৰিহাৰ্য এমাইনো এচিডৰ আৱশ্যক । সেইবোৰ হ’ল লিউছিন, আইছ লিউছিন, ডেলিন মিথিঅ’নিন, থ্ৰিঅ’নিন, লাইছিন, ফিনাইল এলেনিন আৰু ট্ৰিণ্টফেন । ইয়াৰ উপৰি কেঁচুৱাৰ খাদ্যত হিষ্টিভিনৰ আৱশ্যক হয় । এই এমাইনো এচিডৰ অণুবোৰ যেতিয়া যথাযথভাৱে থাকে তেতিয়াই সি প্ৰ’টিন অণু হয় । এশৰ বেছি অণু সংযুক্ত হ’লে কোৱা হয় প্ৰ’টিন । সাধাৰণতে প্ৰ’টিনৰ অণুৰ আকাৰ ডাঙৰ হয় । বহুতো প্ৰ’টিনৰ অণু অন্য ৰাসায়নিক যৌগৰ লগত যুক্ত হৈ থাকিব পাৰে । উদাহৰণস্বৰুপে নিউক্লিপ্ৰ’টিন, প্লাইক’প্ৰ’টিন, লাইক’ প্ৰ’টিন, ক্ৰোমো প্ৰ’টিন, মেটাল প্ৰ’টিন ইত্যাদি ।

উদ্ভিদৰ ভিতৰত প্ৰ’টিনৰ ভাল উৎসৱ হ’ল দাইল । অৱশ্যে অতিৰিক্ত মাত্ৰাৰ প্ৰ’টিনে মানৱ শৰীৰৰ কিডনী আৰু পাকস্থলীৰ ক্ষতি কৰাৰ সম্ভাৱনাও নুই কৰিব নোৱাৰি । বাতবিষৰ ৰোগীৰ ক্ষেত্ৰতো অতিমাত্ৰা প্ৰ’টিন গ্ৰহণে শৰীৰত বিষৰ প্ৰকোপ বৃদ্ধি কৰিব পাৰে ।

আমি দৈনন্দিন খাদ্য গ্ৰহণ কৰা দাইলত ভৰপূৰ পৰিমাণৰ প্ৰ’টিন আৰু ফাইবাৰ বা আঁহ থাকে । সমগ্ৰ ভাৰততে সকলো মানুহেই খাদ্যত দাইল গ্ৰহণ কৰে । আহাৰৰ লগত দাইল খালে খাদ্যৰ গুণাগুণ বৃদ্ধি পায় । অন্যহাতে পৰিপুষ্টি বিজ্ঞানত নিৰামিষভোজীসকলক মাছ-মাংসৰ পৰিৱৰ্তে দাইল খাবলৈ পৰামৰ্শ আগবঢ়াইছে । এই দাইলৰ বজাৰৰ মূল্যও যথেষ্ট বেছি । খিচিৰি, ভাত বা ৰুটীৰ লগত ভাৰতীয়সকলে দাইল গ্ৰহণ কৰে । প্ৰকৃততে এই দাইল খোৱাৰ অভ্যাস ভাৰতীয়সকলৰ এক স্বাস্থ্যসন্মত অভ্যাস । দাইলত মিথিঅ’নিন আৰু ট্ৰিপ্ট’ফেন জাতীয় আৱশ্যকীয় এমাইনো এচিড থাকে । অৱশ্যে দাইল কেৰ’টিনযুক্ত খাদ্য, তথাপি দাইলত কাৰ্বোহাইড্ৰেট, ডায়েটৰী ফাইবাৰ, কেলৰি আৰু প্ৰয়োজনীয় ভিটামিন আৰু মিনাৰেল বা খনিজ পদাৰ্থ যথেষ্ট পৰিমাণ থাকে । ইয়াৰ পৰাই অনুমান কৰিব পাৰি যে দাইল সুষম খাদ্যৰ এক অন্যতম উপাদান । এই দাইল বহুত প্ৰকাৰৰ আছে । বুট, মগু, উৰাদ, মচুৰ, ৰহৰ, খেচৰি, মাটি ইত্যাদি । উদ্ভিদজাতীয় খাদ্যৰ প্ৰ’টিন প্ৰাণীজাতীয় খাদ্যৰ প্ৰ’টিনৰ তুলনাত বেছি গ্ৰহণযোগ্য , কিয়নো ই সহজে হজম হয় বাবে শৰীৰে সোনকালে ইয়াৰ গুণ লাভ কৰে । এই দাইলৰ বিভিন্ন ঔষধি গুণো আছে ।

ৰোগীৰ পথ্য হিচাপে আমাৰ সমাজত মগু দাইলক চিনাক্ত কৰা হয় । ল’গ্লাইছেমিক ইনডেক্স আৰু হাইডাইটেৰী ফাইবাৰযুক্ত এই মগু দাইলে তেজত ইনছুলিন ছেনিচিটিভিটী বৃদ্ধি কৰি চেনিৰ মাত্ৰা নিয়ন্ত্ৰণ কৰাত সহায় কৰে । নানা ধৰণৰ এণ্টিঅক্সিডেণ্টযুক্ত ভিটামিন, খনিজ পদাৰ্থ আৰু ফাইট’কেমিকেল সমৃদ্ধ কেঁচা মগুৱে শৰীৰৰ ৰোগ প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা বৃদ্ধি কৰে । বিশেষকৈ জ্বৰ, পানীলগা, বিভিন্ন বেক্টেৰিয়েল আৰু ভাইৰেল সংক্ৰমণ প্ৰতিৰোধ কৰে । মানসিক চাপ বা ষ্ট্ৰেছ কমোৱাতো এই মগুদাইলে সহায় কৰে । সহজে হজম হোৱা এই দাইল ৰোগীৰ পথ্য হোৱাৰ উপৰি অৰুচি, বদহজম, পেটফুলা, কোষ্ঠকাঠিন্য আদিৰ বাবেও উপযোগী । মগু দাইল অতি জনপ্ৰিয় । ভাত-ৰুটীৰ লগত এই দাইল গ্ৰহণ কৰাৰ উপৰি উত্তৰ ভাৰতত হালোৱা বনায় । অন্য দাইলৰ তুলনাত এই দাইল বেছি জনপ্ৰিয় আৰু সোৱাদযুক্ত ।

উচ্চ মাত্ৰাত প্ৰ’টিন্, ডায়েটৰী ফাইবাৰ, পটাছিয়াম, কেলচিয়াম, জিংক, নিয়াচিন, ভিটামিন-কে ইত্যাদি আৱশ্যকীয় বহু ভিটামিন আৰু খনিজ পদাৰ্থৰ উৎস মচুৰ দাইল । পুষ্টিবিজ্ঞানীৰ মতে মচুৰ দাইল হ’ল পাৱাৰ হাউছ অৱ নিউট্ৰিছন । ক’লা মচুৰ দাইলত আইৰনৰ পৰিমাণ যথেষ্ট বেছি থাকে । ৰক্ত সঞ্চালন বৃদ্ধি, বিভিন্ন স্ত্ৰীৰোগ, ভিটামিন-বিৰ অভাৱৰ বাবে মচুৰ দাইল উপযোগী । অৱশ্যে বেছিকৈ মচুৰ দাইল খালে ইউৰিক এচিডৰ পৰিমাণ শৰীৰত বৃদ্ধি হোৱাৰ সম্ভাৱনা থাকে । ৰহৰ দাইলো ভাৰতীয়সকলৰ প্ৰিয় দাইল । লিভাৰ বা যকৃতৰ ৰোগীৰ বাবে ৰহৰ দাইলৰ পাতৰ ৰস অতি উপকাৰী । ইয়াৰ বাহিৰেও শ্বাসতন্ত্ৰৰ ৰোগ, চুলি বৃদ্ধিৰ ক্ষেত্ৰত ৰহৰ দাইল উপযোগী । কেলচিয়াম, ফছফৰাছ, আইৰন, ফলিক এচিড আৰু জটিল কাৰ্বোহাইড্ৰেটযুক্ত এই দাইল সুস্বাদু আৰু উপকাৰী ।

এনেদৰে চালে দেখা যায় যে আমি খাদ্য হিচাপে গ্ৰহ ণ কৰা দাইলবোৰ শৰীৰৰ বাবে অত্যন্ত উপকাৰী । খাদ্যত দাইল আৰু চাউলৰ সংমিশ্ৰণৰ ফলত পৰস্পৰে পৰিপূৰক হিচাপে কাম কৰি সম্পূৰ্ণ প্ৰ’টিনলৈ ৰুপান্তৰিত হয় । বিভিন্ন দাইলৰ উপৰি এই দানাজাতীয় খাদ্য আৰু লগতে প্ৰ’টিনযুক্ত খাদ্যৰ ভিতৰত অন্তৰ্ভুক্ত ৰাজমাহ, লুবিয়া, ছয়াবিনকে ধৰি এইবোৰ মানৱ শৰীৰৰ বাবে উপযোগী । শাৰীৰিক দুৰ্বলতা হ্ৰাস কৰাৰ লগতে ৰোগ প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা বৃদ্ধি কৰে । অৱশ্যে এই দাইলতো শৰীৰৰ বাবে ক্ষতিকাৰক কিছুমান উপাদান থাকে । সেয়ে দাইল সদায় ৰন্ধাৰ আগতে কিছু সময় পানীত তিয়াই থৈ ভালদৰে ধুই সেই পানী পেলাই দিব লাগে । অন্যহাতে কিডনীজনিত ৰোগ আৰু পাথৰজনিত ৰোগীয়ে দাইল কমকৈ খাব লাগে । অসমীয়া সমাজত দাইলত খাৰ দি খোৱাৰ এটা অভ্যাস আছে । মাজে-সময়ে দাইল এনেকৈ খালে ইউৰিক এচিড নিয়ন্ত্ৰণত সহায় হয় । দাইলত যথেষ্ট কীটনাশক ঔষধ ব্যৱহাৰ কৰে বাবেই ভালদৰে ধোৱাৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰিব লাগে । পাঁচৰ পৰা ছয় ঘণ্টা পৰ্যন্ত দাইল তিয়াই ৰন্ধা উচিত । দাইলক লৈ যিমানেই অভিযোগ উত্থাপন নহওক কিয় ভাৰতীয়সকলৰ খাদ্যত দাইল এক এৰাব নোৱাৰা সংযোজন ।

লেখিকা :- গীতিমালিকা নেওগ

উৎস :- জি এনআৰচি স্বাস্থ্য