প্ৰাপ্ত

ডিৰাইভেটিভ কি?

ডিৰাইভেটিভবোৰ কিছুমান বিত্তীয় চুক্তি, যিবোৰে স্থান মূল্য সময়-শৃংখলাত বিপদৰ আশংকা হ্রাস কৰে, যাক ‘অন্তৰ্নিহিত’ বুলি অভিহিত কৰা হয়। উদাহৰণ স্বৰূপে, ঘেঁহু খেতিয়কে আসন্ন দিনত শস্য চপোৱাৰ সময়ত হ’ব পৰা আশংকা কমাবলৈ এই চুক্তি কৰাৰ প্ৰতি আগ্ৰহী হ’ব পাৰে। তেনে ধৰণৰ লেনদেন হ’ব পাৰে এখন ভৱিষ্যত্ বা ফৰৱাৰ্ড বজাৰৰ জৰিয়তে। এই বজাৰখনেই ডিৰাইভ বজাৰ আৰু এই বজাৰত দৰ স্পষ্ট মাৰ্কেট দৰৰ ভিত্তিত হয়, যি অন্তৰ্নিহিত। ইয়াত ‘চুক্তি’ আৰু ‘প্ৰডাক্ট’ কিছুমান বিশেষ বাণিজ্যিক উপাদানক নিৰ্দেশ কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা হৈছে। সম্প্ৰতিক বিশ্বত, বিত্তীয় ব্যৱস্থাৰ বাবে ডিৰাইভেটিভবোৰ প্ৰধান অংগ। সৰ্বাধিক প্ৰয়োজনীয় চুক্তিবোৰ হৈছে ফিউচাৰ আৰু অপ্সন, আনহাতে সৰ্বাধিক প্ৰয়োজনীয় অন্তৰ্নিহিত বজাৰ হৈছে ইকুইটি, ৰাজকোষৰ বিল, অত্যাৱশ্যকীয় সামগ্ৰী, বৈদেশিক বিনিময় আৰু ৰিয়েল ইষ্টেট।

ফৰৱাৰ্ড চুক্তি কি?

ফৰৱাৰ্ড চুক্তিত, দুটা পক্ষই এটা ভৱিষ্যতৰ তাৰিখত নিৰ্ধাৰিত তাৰিখ আৰু পৰিমাণৰ বিপণনপ বাবে চুক্তিবদ্ধ হয়। চুক্তি স্বাক্ষৰিত হোৱাৰ পাছত ধনৰ পৰিমাণ সলনি নহয়।

ফৰৱাৰ্ড চুক্তি কিয় উপযোগী?

ৰক্ষণাবেক্ষণ আৰু আশাবাদী ধাৰণাৰ বাবে বাবে ফৰৱাৰ্ড চুক্তি যথেষ্ট উপযোগী। এজন ঘেঁহু খেতিয়কে ফৰৱাৰ্ড চুক্তিৰ জৰিয়তে তেওঁৰ শস্য এক পূৰ্বনিৰ্ধাৰিত দামত বিক্ৰী কৰি তেওঁ বিক্ৰীমূল্যৰ ৰিস্ক উপশম ঘটাব পাৰে। আনহাতে, এটা ৰুটি প্ৰস্তুতকাৰক কোম্পানীয়ে ফৰৱাৰ্ড চুক্তিৰ জৰিয়তে নিৰ্ধাৰিত দৰত ঘেঁহু কিনিব পাৰিলে তেৱোঁ ৰুটিৰ দামৰ পৰিৱৰ্তন কৰিব লগা নহয় বুলি নিশ্চিত হৈ থাকিব পাৰে।

যদিহে কোনো স্পেক্টেকুলাৰে আসন্ন দিনত কোনো সামগ্ৰীৰ মূল্য বৃদ্ধি হোৱাৰ তথ্য লাভ কৰে অথবা তেওঁ বিশ্লেষণ কৰি গম পাই, তেতিয়াহ’লে তেওঁ নগদ বজাৰৰ পৰিৱৰ্তে ফৰৱাৰ্ড বজাৰৰ পৰা এই সামগ্ৰীসমূহ ক্ৰয় কৰাৰ সিদ্ধান্ত ল’ব পাৰে।

ফৰৱাৰ্ড বজাৰৰ অসুবিধাসমূহ কি?

ফৰৱাৰ্ড বজাৰে বিশ্বজুৰি কিছুমান অসুবিধাৰ সৃষ্টি কৰি আহিছে, সেইবোৰ-

(ক) বাণিজ্যৰ কেন্দ্ৰীকৰণৰ অভাৱ

(খ) লিকুইডিটীৰ অভাৱ, আৰু

(গ) এটা পক্ষৰ ৰিস্ক

ইয়াৰ ভিতৰত প্ৰথম দুটা ক্ষেত্ৰত সাধাৰণ অসুবিধা হৈছে অত্যধিক নমনীয়তা আৰু সাধাৰণীকৰণ। ফৰৱাৰ্ড বজাৰ ৰিয়েল ইষ্টেট বাণিজ্যৰ দৰে য’ত যিকোনো দুজন প্ৰাপ্তবয়স্ক ব্যক্তিয়ে ইচ্ছানুসাৰে চুক্তি কৰিব পাৰে। বিশেষ কাৰণ আৰু বিশেষ পক্ষ সাপেক্ষে এই বাণিজ্যৰ বাবে কেতিয়াবা চুক্তিপত্ৰ প্ৰস্তুত কৰি ল’বলগীয়া হয়, আনহাতে নন-পাৰ্টিচিপেণ্ট জড়িত হৈ পৰিলে এই চুক্তি বাণিজ্যৰ অনুপযোগী হৈ পৰে। দাম নিৰ্ধাৰণৰ কেন্দ্ৰীকৰণৰ দৰেই ‘ফোন বজাৰে’ বিনিময়ৰ সময়ত গুৰু্ত্ব বহণ কৰে। ফৰৱাৰ্ড বজাৰত অন্য পক্ষৰ ৰিস্ক এক অতি সাধাৰণ ধাৰণা: যেতিয়া এটা দুটা পক্ষই নিজকে দেৱলীয়া হোৱা বুলি ঘোণষণা কৰে, তেতিয়া আন পক্ষই ইয়াৰ বেয়া ফল ভোগ কৰিবলগীয়া হয়। ফৰৱাৰ্ড বজাৰৰ এটা ধৰ্ম আছে: ফৰৱাৰ্ড বজাৰত যি নিৰ্ধাৰিত সময়ৰ বাবে চুক্তি কৰা হয়, বজাৰত সিমান পৰিমাণেই দামৰ সলনি হয় আৰু অন্য পক্ষৰ ৰিস্কৰ পৰিমাণ সিমানেই বৃদ্ধি হয়।

ফৰৱাৰ্ড বজাৰৰ বাণিজ্যত উচ্চ পৰ্যায়ৰ চুক্তিসম্পন্ন হ’লেও, লিকুইডিটীৰ অভাৱৰ সমস্যা বাৰণ কৰিলেও, প্ৰতিপক্ষৰ ৰিক্সৰ সম্ভাৱনা এটা ডাঙৰ অসুবিধা।

ভৱিষ্যতৰ চুক্তি কি

ওপৰত উল্লেখ কৰা ফৰৱাৰ্ড বজাৰৰ সকলো অসুবিধা ৰোধ কৰিবলৈ ভবিষ্য চুক্তিৰ সূচনা কৰা হয়। সাধাৰণ অৰ্থনীতিত ফৰবার্ড বজাৰ আৰু ফিউচাৰ বজাৰৰ প্ৰভেদ দেখা নাযায়। কিন্তু এই ক্ষেত্ৰত চুক্তি উন্নতকৰণ কৰা হৈছে আৰু বাণিজ্য কেন্দ্ৰীকৰণ কৰা হৈছে, যাৰ ফলত এইবোৰ লিকুইড। এইক্ষেত্ৰত প্ৰতিপক্ষৰ কোনো ৰিক্স নাথাকে (ইন্সটিটিউট অব্ ক্লিয়াৰিং হাউছক ধন্যবাদ, কিয়নো তেওঁলোকেই এই বাণিজ্যত আছিল লেনদেন আৰু গেৰাণ্টিৰ বাটকটীয়া)। ভৱিষ্যত বজাৰত চুক্তিৰ সময়সীমা বাঢ়িলেও ফৰৱাৰ্ড বজাৰৰ দৰে প্ৰতিপক্ষৰ ৰিস্ক বাঢ়ি গৈ নাথাকে।

ফৰৱাৰ্ড চুক্তি আৰু ভৱিষ্যত চুক্তিৰ মাজত প্ৰভেদ কি?

	ফৰৱাৰ্ড চুক্তি	ভৱিষ্যৎৎ চুক্তি
ভৱিষ্যত্ চুক্তি	অনিৰ্দিষ্ট/প্ৰয়োজনানুসাৰে নিৰ্ণয় কৰা চুক্তি	নিৰ্দিষ্ট চুক্তি
বাণিজ্য	অৰীতিগত অ’ভাৰ-দ্য-কাউণ্টাৰ বজাৰ; পক্ষবোৰৰ মাজত ব্যক্তিগত চুক্তি	এই বাণিজ্য একছেঞ্জত হয়
ছেটেলমেণ্ট	চুক্তি সাপেক্ষে পূৰ্বনিৰ্ধাৰিত	দৈনিক ছেটেলমেণ্ট, যাক দৈনিক মাৰ্কেট-টু-মাৰ্কেট ছেটেলমেণ্ট বুলিও জনা যায়।
ৰিস্ক	যিহেতু গেৰাণ্টিৰ সুবিধা নাই সেয়ে প্ৰতিপক্ষৰ ৰিস্ক যথেষ্ট পৰিমাণে থাকে	একছেঞ্জে ছেটেলমেণ্টৰ গেৰাণ্টি প্ৰদান কৰে সেই বাবেই ইয়াৰ প্ৰতিপক্ষৰ ৰিস্ক নাথাকে

এনআইচিত বাণিজ্যৰ ক্ষেত্ৰত বিভিন্ন প্ৰকাৰৰ ডিৰাইভেটিভবোৰ কি?

এনএছইৰ বাণিজ্যত দুই প্ৰকাৰৰ ডিৰাইভেটিভ প্ৰডাক্ত আছে, ক্ৰমে ফিউচাৰ্ছ আৰু অপ্সনছ  

ফিউছাৰ্ছ: ফিউচাৰ চুক্তি এক প্ৰকাৰৰ চুক্তি যি দুটা পক্ষৰ মাজত সম্পাদিত হয়। এই চুক্তি অনুসৰি আসন্ন ভৱিষ্যতৰ কোনো দিনত নিৰ্দিষ্ট মূল্য সাপেক্ষে বিপণনৰ চুক্তি, সকলো ফিউচাৰ চুক্তি ধনকৰ দ্বাৰা সম্পাদিত হয়।

অপ্সন: অপ্সন এক প্ৰকাৰৰ চুক্তি যিয়ে অধিকাৰ প্ৰদান দৰে কিন্তু নিৰ্ধাৰিত তাৰিখ আৰু মূল্যৰ বিনিয়মত বিপণনৰ বাধ্যবাধকতা নহয়। যেতিয়া কোনো অপ্সনৰ ক্ৰেতাই কিস্তি প্ৰদান কৰে আৰু আৰু অধিকাৰ ক্ৰয় কৰে, তেনে ক্ষেত্ৰত অপ্সনৰ ৰাইটাৰ যিয়ে কিস্তি লাভ কৰে তেন্তে ক্ৰেতাৰ প্ৰয়োগ সাপেক্ষে তেওঁ সম্পত্তি ক্ৰয়/বিক্ৰয়ৰ বাবে বাধ্য।

অপ্সন দুই প্ৰকাৰৰ- কলছ অপ্সন আৰু পুটছ অপ্সন:

কলছে ক্ৰেতাক স্বত্ব প্ৰদান কৰে কিন্তু নিৰ্ধাৰিত সময়ত নিৰ্ধাৰিত মূল্যত এক নিৰ্ধাৰিত পৰিমাণৰ সম্পদ ক্ৰয়ৰ বাবে বাধ্য নকৰে। 

"পুটছে" ক্ৰেতাক স্বত্ব প্ৰদান কৰে কিন্তু নিৰ্ধাৰিত সময়ত নিৰ্ধাৰিত মূল্যত এক নিৰ্ধাৰিত পৰিমাণৰ সম্পদ বিক্ৰয়ৰ বাবে বাধ্য নকৰে। অপ্সনৰ সকলো ধৰণৰ ছেটেলমেণ্ট নগদ ধনৰদ্বাৰা হয়।

ইয়াৰ উপৰি, প্ৰয়োগ সাপেক্ষে অপ্সনছসমূহ শ্ৰেণীবদ্ধ। বৰ্তমান প্ৰয়োগ ইউৰোপীয়ান বা আমেৰিকান শৈলীৰ হ’ব পাৰে।

আমেৰিকান অপ্সন: - আমেৰিকান অপ্সনবোৰ এক প্ৰকাৰৰ অপ্সন চুক্তি য’ত চুক্তি ম্যাদ উকলি নোযোৱা পৰ্যন্ত প্ৰয়োগ সম্ভৱপৰ। এনএছইত ব্যক্তিগত শৈলীৰ অপ্সনসমূহ আমেৰিকান শৈলীৰ অপ্সন।

ইউৰোপীয়ান অপ্সন : - কেৱল ম্যাদ সামৰণি পৰা দিনতহে ইউৰোপীয়ান অপ্সন প্ৰয়োগ হয়। এনএছইত সকলো ইনডেক্স অপ্সন ইউৰোপীয়ান অপ্সন অনুসৰি হয়।

‘একজ’টিক’ ডিৰাইভেটিভ কি?

বিশ্বজুৰি অপ্সন আৰু ফিউচাৰসমূহ ডিৰাইভেটিভ বজাৰৰ চালিকা শক্তি। আনহাতে, অতি জটিল চুক্তিৰ বাবে, যাক সাধাৰণতে একজ’টিক বুলিও কোৱা হয়, চুক্তি অধিক পৰিমাণে কাষ্টমাইজ কৰা হয়।উদাহৰণ স্বৰূপে, কোনো এটা কম্পিউটাৰ হাৰ্ডৱেৰ কোম্পানীয়ে এখন চুক্তি বিচাৰিব পাৰে, যাৰ দ্বাৰা মূদ্রামূল্য হ্ৰাস আৰু কম্পিউটাৰৰ মেমৰী চিপৰ দাম বৃদ্ধি হ’লে তেওঁলোকৰ ধন আদায় দিব লাগে। এইবোৰ চুক্তি কোনো ক্লায়েণ্টৰ বাবে বৃহৎ কোম্পানীয়ে প্ৰয়োজনানুসাৰে প্ৰস্তুত কৰি লোৱা, যাক ডিৰাইভেটিভ বজাৰৰ ‘অ’ভাৰ-দ্য-কাউণ্টাৰ’ বুলি জনা যায়।এই চুক্তিবোৰৰ বাণিজ্য একছেঞ্জত সম্পাদিত নহয়। এই ক্ষেত্ৰখনক ‘অ’টিচি ডিৰাইভেটিভ উদ্যোগ বুলিও কোৱা হয়।

ডিৰাইভেটিভ একছেঞ্জত এক সুবিধা হৈছে চুক্তি উন্নতকৰণ। সকলো প্ৰকাৰৰ ঘেঁহুৰ বাণিজ্যকৰণ ফিউচাৰ বজাৰৰ দ্বাৰা নহয়। এয়া সেইসকলৰ কৃষকৰ বাবে বাধ্যতামূলক, যিসকলে কোনো বিশেষ প্ৰকাৰৰ ঘেঁহু উৎপাদন কৰে। অ’টিচি ডিৰাইভেটিভ উদ্যোগ এক মধ্যস্থকাৰী যিয়ে কৃষকৰ সুবিধানুযায়ী বীমা প্ৰস্তুত কৰে, তাৰ পৰিৱৰ্তে ৰিস্ক উপশমৰ বাবে মধ্যস্থতাকাৰী সংস্থাই একছেঞ্জৰ বাণিজ্যৰ ডিৰাইভেটিভত অংশ লয়।

ডিৰাইভেটিভবোৰ কিয় ব্যৱহাৰোপযোগী?

বিভিন্ন ৰিস্ক-বহন সাপেক্ষে সময় অথবা ব্যক্তিবিশেষে ৰিস্ক পুনৰবিতৰণত এই কাৰসমূহৰ যথেষ্ট পৰিমাণে উপযোগিতা আছে।

ৰিস্ক বহন এক প্ৰকাৰ দুটা পক্ষৰ মিউচুৱেল ইনচুৰেন্স যিয়ে বিপৰীত প্ৰকৃতিৰ ৰিস্কৰ সন্মুখীন হৈছে। উদাহৰণ স্বৰূপে, মূদ্রামূল্যৰ পৰিৱৰ্তনৰ ফলত, যদিহে মূদ্রাৰ মূল্য বৃদ্ধি হয় তেতিয়া ৰপ্তানিকাৰকে লোকচানৰ সন্মুখিন হয়, আনহাতে মূদ্রাৰ মূল্য হ্ৰাস পালে আমদানিকাৰকৰ লোকচান হয়। ডলাৰ-টকা ফৰৱাৰ্ড বজাৰতত ফৰৱাৰ্ড চুক্তিৰ সহায়ত তেওঁলোকে যোগানৰ নিশ্চয়তা প্ৰদান কৰে আৰু ৰিস্ক হ্ৰাস হয়। আনহাতে, স্পেকুলেটিভ ক্ষেত্ৰৰো ইয়াত গুৰুত্ব আছে। কোনোবাই যদি ভাবে দাম বৃদ্ধি হ’ব তেতিয়া দীৰ্ঘকালীন ফিউচাৰ আৰু দাম হ্ৰাস পাব বুলি অনুমান কৰিলে হ্ৰস্ৰকালীন ফিউচাৰৰ প্ৰতি আগ্ৰহী হয়।

অন্য এক ধৰণৰ ক্ষেত্ৰত যিসকলে ৰিস্কৰ পৰা হাত সাৰিব বিচাৰে তেওঁলোকে ইনচুৰেন্স ক্ৰয় কৰে আনহাতে যিসকলে ৰিস্ক বহন কৰিব পাৰে তেওঁলোকে ইনচুৰেন্স বিক্ৰী কৰে।অপ্সন বজাৰত ইয়াৰ এটা উদাহৰণ পাব পৰা যায় : ইনডেক্স ক্ৰয়ৰ পৰা পতন ৰোধ কৰিবলৈ কোনো বিনিয়োগকাৰীয়ে ইনডেক্সত অপ্সন প্ৰয়োগ কৰে, আনহাতে ৰিস্ক বহন কৰাসকলে তেওঁক এই অপ্সনসমূহ বিক্ৰী কৰে।নিশ্চিতভাৱে, বাণিজ্যৰ দুয়োদিশতে ন্যায়িক পক্ষ থকাটো নিশ্চিত নহ’লে সকলোৱে এই ধৰণৰ বাণিজ্যত প্ৰৱেশ কৰিবলৈ আশংকা প্ৰকাশ কৰে।

এইদৰে ডিৰাইভেটিভে বিভিন্ন পদ্ধতি আগবঢ়াই সুৰক্ষা আৰু ৰিস্ক উপশমৰ সুবিধা প্ৰদান কৰিছে. এই সুবিধা নথকা অৰ্থনীতিৰ তুলনাত, এই সুবিধাবোৰ বিবেচনাযোগ্য।

ডিৰাইভেটিভৰ প্ৰধান প্ৰয়োজনীয়তা হৈছে বিনিয়োগকাৰীয়ে মুখামুখি হৈ অহা ৰিস্ক কমোৱা। বিশ্বৰ কিছুমান বৃহৎ ডিৰাইভেটিভ বজাৰত, সুতৰ হাৰৰ ৰিস্ক কমোৱাৰ বাবে ৰাজকোষৰ বিলত, ষ্টক পৰিৱৰ্তন সম্পৰ্কীয় ৰিস্কৰ বাবে মাৰ্কেট ইনডেক্সত আৰু মূদ্ৰা সম্পৰ্কীয় ৰিস্ক নিয়ন্ত্রণৰ বাবে একছেঞ্চ ৰেটত প্ৰয়োগ হয়।

ফিউচাৰ আৰু অপ্সনত বাণিজ্যৰ বাবে কি কি সুবিধা আছে?

• ইনডেক্স ফিউচাৰ
• ইনডেক্স অপ্সন
• ষ্টক ফিউচাৰ
• ষ্টক অপ্সন
• মূদ্রা ফিউচাৰ আৰু
• সুদৰ হাৰ ফিউচাৰ

এনএছইত কেতিয়াৰ পৰা বাণিজ্যৰ বাবে ইনডেক্স ফিউচাৰ আৰু ইনডেক্স অপ্সন উপলব্ধ হৈছে?

২০০০ চনৰ ১২ জুনৰ পৰা বাণিজ্যৰ বাবে ইনডেক্স ফিউচাৰ উপলব্ধ হয় আনহাতে ২০০১ চনৰ ৪ জুনৰ পৰা এনএছইত ইনডেক্স অপ্সন উপলব্ধ হৈ আহিছে। এছএণ্ডপি চিএনএক্স নিফ্টীয়েই প্ৰথম ইনডেক্স য’ত প্ৰথমবাৰৰ বাবে ইনডেক্স ফিউচাৰ আৰু অপ্সন অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছিল।

এনএছইত কেতিয়াৰ পৰা বাণিজ্যৰ বাবে ষ্টক ফিউছাৰ আৰু ষ্টক অপ্সন উপলব্ধ হৈছে?

বাণিজ্যৰ বাবে ২০০১ চনৰ ২ জুলাইৰ পৰা ষ্টক ফিউচাৰ আৰু ২০০১ চনৰ ৯ নভেম্বৰৰ পৰা বাণিজ্যৰ বাবে এনএছইত ষ্টক অপ্সন উপলব্ধ হৈছে।

এনএছইত কেতিয়াৰ পৰা বাণিজ্যৰ বাবে মূদ্রা ফিউছাৰ উপলব্ধ হৈছে?

মাৰ্কিন ডলাৰ-ভাৰতীয় টকাৰ একছেঞ্জ ৰেট ২০০৮ চনৰ ২৯ আগষ্টৰ পৰা উপলব্ধ হৈছিল।

কেতিয়া ভৱিষ্যত সুতৰ দৰ এনএছইত ব্যৱসায়ৰ বাবে উপলব্ধ কৰা হৈছিল?

২০০৯ চনৰ ৩১ আগষ্টৰ পৰা ভৱিষ্যত সুতৰ দৰ ব্যৱসায়ৰ বাবে উপলব্ধ কৰা হৈছিল ।

এনএছইত বিভিন্ন প্ৰকাৰৰ ব্যৱসায়িক ক্ষেত্ৰ আছে নেকি যিবোৰে ভৱিষ্যত আৰু বিকল্প অন্তৰ্নিহিত উপকৰণৰ সুবিধা আগবঢায়?

হয়, এনএছইয়ে আগবঢোৱা দুটা ভিন্ন ব্যৱসায়িক ক্ষেত্ৰ আছে যিয়ে ভৱিষ্যত আৰু বিকল্পৰ ক্ষেত্ৰত বিভিন্ন উপকৰণৰ সুবিধা আগবঢায়। ভৱিষ্যত আৰু অন্তৰ্নিহিত বিকল্প হিচাপে ইনডেক্স আৰু ষ্টকৰ ব্যৱসায় ভৱিষ্যত আৰু অন্তৰ্নিহিত বিকল্প ক্ষেত্ৰৰ সৈতে চলি থকাৰ বিপৰীতে মূল্য ডিৰাইভেটিভচ ক্ষেত্ৰত মূদ্রাৰ হাৰৰ বিনিময় বা এখন ৰাষ্ট্ৰীয় কুপন(ডিৰাইভেটিভচ সুতৰ হাৰৰ ক্ষেত্ৰত)ৰ ব্যৱসায় চলি আছে ।

মই কিয় ডিৰাইভেটিভচত ব্যৱসায় কৰা উচিত?

যিয়ে আগ্ৰহ কৰে তেওঁৰ হিতাৰ্থেই হ’ব ভৱিষ্যতৰ ব্যৱসায়

১)বিনিয়োগ- বাজাৰত দৃষ্টি ৰাখক আৰু সেই অনুসৰি বিক্ৰী অথবা ক্ৰয় কৰক ।

২)প্ৰাইচ ৰিস্ক ট্ৰেনচফাৰ-হেজিং- হেজিং হৈছে ভৱিষ্যতৰ চুক্তি ক্ৰয় আৰু বিক্ৰয়ৰ ক্ষেত্ৰত বজাৰ মূল্যৰ অন্তৰ্নিহিত পৰিৱৰ্তনৰ ৰিস্ক সলনি কৰা । সেইদৰে, ই ভৱিষ্যতৰ বজাৰত এটা উত্তৰদায়ক স্থিতিৰে অন্তৰ্নিহিত বজাৰৰ বিষয় পোহৰলৈ আনি ৰিস্ক হ্ৰাস কৰাত সহায় কৰে । উদাহৰণস্বৰূপে, হেজাৰ হৈছে যাৰ ছিকিউৰিটি অথবা ছিকিউৰিটি লোৱাৰ আঁচনি আছে, তেওঁলোকে বজাৰত ছিকিউৰিটি ক্ৰয় বিক্ৰয় কৰাৰ পূৰ্বে অন্তৰ্নিহিত মূল্যৰ পৰিৱৰ্তন সম্পৰ্কত সচেতন হয় । অন্যভাৱে, ভৱিষ্যতৰ বজাৰত তেওঁ এখন সৰু আসন ল’ব, যিহেতু নগদ আৰু ভৱিষ্যতৰ মূল্যই একেদিশত গতি কৰাৰ প্ৰৱণতা প্ৰদৰ্শন কৰে, যিহেতু উভয়ে সিহঁতে একেই যোগান বা চাহিদা কাৰকৰ ফালে প্ৰতিক্ৰিয়াশীল হয়।

৩)মধ্যস্থতা নিৰ্ণয়- যিহেতু নগদ আৰু ভৱিষ্যতৰ মূল্যই একেটা দিশতে গতি কৰাৰ প্ৰৱণতা প্ৰদৰ্শন কৰে আৰু উভয়ে যোগান বা চাহিদা কাৰকৰ প্ৰতি প্ৰতিক্ৰিয়াশীল হয়, তেতিয়া অন্তৰ্নিহিত মূল্য আৰু ভৱিষ্যতৰ মূল্যৰ পাৰ্থক্যক কোৱা হ’ব মূল বুলি । মূল যথেষ্ট স্থিৰ আৰু অন্তৰ্নিহিত মূল্যৰ গতি বা ভৱিষ্যতৰ মূল্যতকৈ পূৰ্বানুমান কৰিব পৰা বিধৰ । সেইদৰে মধ্যস্থতা নিৰ্ণয়কাৰীয়ে ইয়াৰ ওপৰত চকু ৰাখে.

৪) মূল্যৰ পূৰ্বানুমান কৰিব আৰু সেইদৰে নগদ আৰু ভৱি্ষ্যতৰ বজাৰত স্থিতি গ্ৰহণ কৰিব ।

৫) উত্তোলন- যিহেতু মাৰ্জিন হিচাপে বিনিয়োগকাৰীয়ে মুঠ চুক্তিৰ এটা সৰু অংশ দিবলগীয়া হয়, ভৱিষ্যতৰ ব্যৱসায়টো এক উত্তোলন প্ৰক্ৰিয়া কিয়নো বিনিয়োগকাৰীয়ে চুক্তি অনুসৰি তুলনামূলকভাৱে মুঠ মূল্যৰ এটা সৰু অংশৰ মাৰ্জিনৰ সৈতে নিয়ন্ত্ৰণ কৰিব পৰা সামৰ্থৰ অধিকাৰী হ’ব লাগে । সেইদৰে, উত্তোলনে ব্যৱসায়ীসকলক তুলনামূলকভাৱে কম মূলধনত অধিক লাভ বা লোকচানৰ ব্যৱস্থা প্ৰদান কৰে ।

যিয়ে আগ্ৰহ কৰে তাৰ হিতাৰ্থেই হ’ব বিকল্প ব্যৱসায়-

১) ব্যৱসায় অবিহনে বা বৃহৎ পৰিমাণৰ ষ্টক হাতত নৰখাকৈ বজাৰত অংশগ্ৰহণ

২) কম পৰিমাণৰ প্ৰিমিয়াম জমা দি পৰ্টফলিঅ’ৰ সুৰক্ষা

ভৱিষ্যত আৰু বিকল্প ব্যৱসায়ৰ সুবিধা-

১) যিয়ে আগ্ৰহ কৰে তালৈ ৰিস্ক স্থানান্তৰ কৰাৰ সামৰ্থ

২) অতি কম পৰিমাণৰ ৰিস্ক মূলধনৰ সৈতে পৰ্টফলিঅ’ প্ৰোৎসাহন।

৩) নিম্নমানৰ লেন দেনৰ খৰচ

৪) অন্তৰ্নিহিত বজাৰত মূল্য নিৰ্ণয় আৰু হিচাপ নিকাচৰ সুবিধা প্ৰদান

৫) ডিৰাইভেটিভচ বাজৰ হৈছে অগ্ৰণী অৰ্থনৈতিক সূচক

৬) অন্তৰ্নিহিত আৰু ডিৰাইভেটিভ বজাৰত মধ্যস্থতা নিৰ্ণয়

৭) বিশেষ ছিকিউৰিটি ৰিস্ক মষিমূৰ কৰা

অন্য যিকোনো ছিকিউৰিটিৰ তুলনাত ভৱিষ্যতৰ ইনডেক্সত ব্যৱসায়ৰ সুবিধা কি কি?

এটা মিউচুৱেল ফাণ্ডৰ যোগ্যতাৰ সৈতে ব্যক্তিগত ছিকিউৰিটি ক্ৰয়ৰ সলনি এজন বিনিয়োগকাৰীয়ে ভৱিষ্যতৰ ইনডেক্স ক্ৰয় কৰি সমগ্ৰ ষ্টক বজাৰত ব্যৱসায় কৰিব পাৰে।

• চুক্তিসমূহ ব্যাপক ৰূপত গণনা কৰিব পৰা বিধৰ ।
• অন্য যিকোনো ষ্টকতকৈ ভৱিষ্যত ইনডেক্সে যথেষ্ট উত্তোলনৰ সুবিধা প্ৰদান কৰে ।
• ক্ৰয় কৰা ষ্টক হাতত ৰখাতকৈ ইয়াত ৰিস্কৰ পৰিমাণ তেনেই কম।
• ইয়াত হ্ৰস্ব পক্ষত বা দীৰ্ঘ পক্ষত ব্যৱসায় কৰাটো সহজ।
• ১০০ টা ষ্টক অধ্যয়ন কৰাতকৈ এটা মাত্ৰ ইনডেক্স অধ্যয়ন কৰিলেই হয়।

কোনে ৰিস্ক কমোৱাৰ বাবে ইনডেক্স ডিৰাইভেটিভচ ব্যৱহাৰ কৰে ?

ইয়াত দুইধৰণৰ লোক আছে যিসকলে ইনডেক্সৰ উঠা-নমাৰ ৰিস্ক ল’ব নিবিচাৰে ।

• এজন ব্যক্তিয়ে যিয়ে ইনডেক্সৰ উঠা নমা নিজৰ গতিবিধিৰ পৰিধি বুলি ভাবে

উদাহৰণস্বৰূপে, এজন ব্যক্তি যিয়ে প্ৰাথমিক বজাৰত কাম কৰে, ব্যাপকভাৱে ইনডেক্স প্ৰদৰ্শন কৰে, যদি ইনডেক্সে বেয়া ফল দেখুৱায়, তেতিয়া আইপিঅ’ অসফল হ’ব পাৰে । কিন্ত এই প্ৰদৰ্শনৰ সৈতে তেওঁৰ ক্ষমতা আৰু সুতৰ কৰণীয় একো নাথাকে ।(যিটো বৰ্তমান আইপিঅ’ বজাৰত আছে)। তেনে এজন ব্যক্তিয়ে দৈনিক হিচাপত তেওঁৰ ইনডেক্সৰ প্ৰদৰ্শন নিয়মিতভাৱে জুখিব পাৰে আৰু ৰিস্ক বন্ধ কৰাৰ বাবে ইনডেক্স ডিৰাইভেটিভচ ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰে । একেদৰে, এজন ব্যক্তিয়ে যিয়ে ব্যক্তিগত ষ্টকত স্থিতি গ্ৰহণ কৰে, তেওঁ ইনডেক্স প্ৰদৰ্শনৰ ক্ষেত্ৰত জটিলতাত সোমাই পৰিবলগীয়া হয়। এজন ব্যক্তি যি দীঘল আইটিচি তেওঁ ব্যাপক ৰূপত দীঘল আইটিচি আৰু দীঘল ইনডেক্স। যদি ইনডেক্সে বেয়া ফল দেখুৱায়, তেতিয়া তেওঁৰ ‘‘দীঘল আইটিচি’’ স্থানৰ সমস্যা হয়। এনে এজন ব্যক্তিৰ ক্ষেত্ৰত যাৰ আইটিচিত ধ্যান কেন্দ্ৰীভূত হৈ থাকে আৰু ইনডেক্সত চকু দিবলৈ আগ্ৰহী নহয়, তেওঁ আইটিচি প্ৰদৰ্শনত লুকাই থকা ইনডেক্স প্ৰদৰ্শন নিয়মিতভাৱে জুখিব পাৰে আৰু এই ৰিস্ক মষিমূৰ কৰাৰ বাবে ইনডেক্স ডিৰাইভেটিভচ ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰে ।

• এজন ব্যক্তি যিয়ে ভাবে যে ইনডেক্সৰ উঠা-নমা যথেষ্ট কষ্টদায়ক-

এজন ব্যক্তি যিয়ে ষ্টক ক্ৰয় কৰে, তেওঁৰ নিম্নমুখী লোকচান কেপিঙৰ মনৰ শান্তিৰ দৰে হ’ব পাৰে । ইয়াত ইনডেক্সত বিকল্প ৰখাটোৱে হৈছে ইনচুৰেঞ্চৰ আদৰ্শ ৰূপ। এজন ব্যক্তিক পৰ্টফলিঅ’ৰ গঠনক বাদ দিও ইনডেক্সত ৰখা বিকল্পই ইনডেক্স অৱনমিত হোৱাৰ পিছতো ইয়াৰ প্ৰভাৱৰ পৰা সুৰক্ষিত কৰি ৰাখিব । এইটো অধিক স্পষ্ট কৰাৰ বাবে ধৰা হওক, এজন ব্যক্তিৰ এক লাখ টকাৰ পৰ্টফলিঅ’ আছে আৰু ধৰা হওক নিফ্টি আছে ১০০০ টকাৰ । ধৰা হ’ল ব্যক্তিজনে সিদ্ধান্ত ল’লে যে, তেওঁ কোনো ক্ষেত্ৰতে ১০ শতাংশতকৈ বেছি লোকচানৰ সন্মুখীন নহয়। তেতিয়া তেওঁ নিজৰ কাৰণে এক লাখ টকাৰ নিফ্টি ৯০০ টকাৰ অনশন দৰত ক্ৰয় কৰি থব পাৰে । যদি নিফ্টি ৯০০ টকাৰ নিম্মলৈ গতি কৰে, তেতিয়া তেওঁৰ বিকল্প থেলাই তেওঁৰ সম্পূৰ্ণ লোকচানৰ পৰা ৰক্ষা কৰিব। এই ব্যৱস্থাত, ইনডেক্স বিকল্পৰ জৰিয়তে কৰা পৰ্টফলিঅ’ ইনচুৰেঞ্চৰ যোগেদি দেশৰ ইকুইটি বিনিয়োগৰ ক্ষেত্ৰত উদয় হোৱা শংকা বহু পৰিমাণে দূৰ কৰিব । অতি সাধাৰণভাৱে, যিকোনো সময়ত এগৰাকী বিনিয়োগকআৰী বা ফাণ্ড পৰিচালক অসুবিধাজনক হৈ পৰে, আৰু আগন্তুক সপ্তাহবোৰত ইনডেক্সত উঠা- নমা নিবিচাৰে, তেনেহ’লে তেওঁ ভৱিষ্যত ইনডেক্স বা ইনডেক্স বিকল্পক তেওঁ ইনডেক্স প্ৰদৰ্শন কমোৱাৰ বাবে(বা আনকি মষিমূৰ কৰাৰ বাবে)ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰে । এইটো তেওঁৰ অন্তৰ্নিহিত ইকুইটি হতাশগ্ৰস্তভাৱে বিক্ৰী কৰাতকৈ বহু বেছি সুবিধাজনক।

ওলোটাকৈ, যিকোনো সময়ত বিনিয়োগকাৰী বা ফাণ্ড পৰিচালকে যদি তেওঁৰ ইনডেক্সক লৈ আশাবাদী হয়, অথবা সুবিধাজনক স্থিতি অনুভৱ কৰে আৰু ইনডেক্সৰ উঠা-নমা সহ্য কৰিবলৈ প্ৰস্তুত হয়, তেওঁলোকে তেতিয়া ইনডেক্স ডিৰাইভেটিভচ ব্যৱহাৰ কৰি ইনকুইটি প্ৰদৰ্শন বৃদ্ধি কৰিব পাৰে ।অন্তৰ্নিহিত ইকুইটি ক্ৰয় কৰাতকৈ এইটো বেছি সহজসাধ্য আৰু কম খৰচী । এইধৰণৰ পন্থাৰ মাজেদি অন্তৰ্নিহিত ইকুইটি পৰ্টফলিঅ’ হৈছে একধৰণৰ ‘‘ মন্থৰভাৱে ব্যৱসায়’’ আৰু ইকুইটি প্ৰদৰ্শনত দৈনিক পৰিৱৰ্তন কাৰ্যকৰী কৰাৰ বাবে ইনডেক্স ডিৰাইভেটিভচ ব্যৱহাৰ হয়।

ইনডেক্স ডিৰাইভেটিভচৰ পৰা খুচুৰা বিনিয়োগকাৰী কেনেকৈ লাভবান হব পাৰে ?

এই উত্তৰটো ‘‘ব্যক্তি যিয়ে ভাবে যে ইনডেক্সৰ উঠা-নমা যথেষ্ট কষ্টদায়ক’’ শিতানৰ দৰেই। অৰ্থনীতিত প্ৰতিগৰাকী খুচুৰা বিনিয়োগকাৰী যিসকলে বজাৰৰ ইনডেক্সৰ নিম্মমুখী গতি কষ্টদায়ক বুলি ভাবে, সেইসকলে যথেষ্টপৰিমাণে সুখী ইনডেক্স ডিৰাইভেটিভচ ব্যৱহাৰ কৰে।

যদি এটা চুক্তি কেৱল দীঘল আৰু ছুটিৰ মাজৰ সম্পৰ্ক, তেনেহ’লে আমি ‘‘চুক্তিৰ দক্ষতা’’ কেনেকৈ নিশ্চিত কৰিব পাৰিম?

ডিৰাইভেটিভচ বজাৰৰ মূল আৱিস্কাৰ হৈছে ক্লিয়াৰিং হাউচৰ ধাৰণা যিয়ে ব্যৱসায়ক নিশ্চয়তা প্ৰদান কৰে । ইয়াত, যেতিয়া এ-ই বি-ৰ পৰা ক্ৰয় কৰে(এটা আইনী পৰ্যায়ত), ক্লিয়াৰিংহাউচে বি-ৰ পৰা ক্ৰয় কৰি এ-ৰ ওচৰত বিক্ৰী কৰে । এই পন্থাৰ মাজেদি, যদি এ বা বি দায়িত্ব পালনত ব্যৰ্থ হয়, তেতিয়া ক্লিয়াৰিংহাউচে খালী ঠাই পূৰণ কৰে আৰু কোনো বাধা নোহোৱাকৈ যাতে পেমেণ্ট হয়, সেইটো নিশ্চিত কৰে । অন্য হাতে, কম বতাহত ক্লিয়াৰিংহাউচে কোনো নিশ্চয়তাৰ সৃষ্টি কৰিব নোৱাৰে । এইটোৱে এটা সাধাৰণ মাৰ্জিন আৰু দৈনিক বজাৰক চিহ্নিত কৰাৰ বাবে পৰিস্কাৰ ৰিস্ক নিয়ন্ত্ৰণৰ সৈতে যুগ্মিত এটা চিষ্টেমৰ ব্যৱহাৰ কৰে, যাতে এই গ্যাৰেণ্টি প্ৰদানৰ প্ৰক্ৰিয়াত দেউলীয়া হৈ নোযোৱাটো নিশ্চিত হয়।

ডিৰাইভেটিভচ ক্ষেত্ৰত মধ্যস্থ নিৰ্ণয়ৰ কি ভূমিকা ?

ডিৰাইভেটিভচৰ সকলো মূল্য নিৰ্ধাৰণ মধ্যস্থ নিৰ্ণয়ৰ দ্বাৰা বা অকলে মধ্যস্থ নিৰ্ণয়ৰ দ্বাৰা কৰা হয়।

অন্য ভাষাত, সাধাৰণ অৰ্থনীতিয়ে স্থানৰ মূল্য আৰু ভৱিষ্যতৰ মূল্যৰ সম্পৰ্কৰ ধাৰণা দিব পাৰে। যদি এই সম্পৰ্ক ভংগ হয়, তেতিয়া এটা মধ্যস্থ নিৰ্ণয়ৰ সুবিধা উপলব্ধ হয়, আৰু যেতিয়া মানুহে এই সুযোগ ধ্বংস কৰে, তেতিয়া মূল্য ইয়াৰ পূৰ্বৰ অৰ্থনৈতিক মূল্যলৈ সলনি হয়।

এই অৰ্থত, ডিৰাইভেটিভচৰ মূল্য নিৰ্ধাৰণত মধ্যস্থ নিৰ্ণয় হৈছে প্ৰাখমিক বিষয়। মধ্যস্থ নিৰ্ণয়ৰ অবিহনে, ডিৰাইভেটিভচৰ বজাৰত বজাৰ দক্ষতা নাহিব, মূল্য সদায় সকলো সময়ত স্পষ্ট মূল্যৰ পৰা নিলগত অৱস্থান কৰিব । বাস্তৱত, ডিৰাইভেটিভচ সম্পৰ্কত এটা প্ৰাথমিক তথ্য হ’ল যে ডিৰাইভেটিভচৰ বজাৰ দক্ষতা মধ্যস্থতা নিৰ্ণয়ৰ ক্ষেত্ৰত বজাৰত হোৱা খৰচৰ পৰিমাণৰ ওলোটাকৈ সমানুপাতিক। যেতিয়া মধ্যস্থ নিৰ্ণয় সহজসাধ্য আৰু ক্ষিপ্ৰ, আৰু বজাৰ দক্ষতা আহৰণ কৰা হয়, সেইটোৱে হেজাৰ বা দৰ্শকৰ দৰে ব্যৱহাৰকাৰীৰ দৃষ্টিত ডিৰাইভেটিভচৰ আকৰ্ষণীয়তা বৃদ্ধি কৰে ।

যদি বজাৰত প্ৰথম অৱস্থাত মাত্ৰ কেইজনমান মধ্যস্থ নিৰ্ণয়কাৰীহে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিবলৈ প্ৰস্তুত হৈ থাকে, তেতিয়া কি হ’ব?

সৰহসংখ্যাক দেশত, ভৱিষ্যতৰ বজাৰত প্ৰথম কাল ছোৱাত মধ্যস্থ নিৰ্ণয়ৰ বৃহৎ সুযোগ থাকে । মধ্যস্থ নিৰ্ণয়ৰ ব্যৱসায়ত এক বৃহৎ সম্পদ আৰু কৌশল যিহেতু, এইবোৰ সুযোগ অদৃশ্য হৈ যাব পাৰে।

মধ্যস্থ নিৰ্ণয়ৰ ক্ষেত্ৰত অন্য দেশবোৰৰ তুলনাত ভাৰত যথেষ্ট সুবিধাজনক স্থিতিত আছে, এক্সেঞ্জবোৰৰ মাজত মধ্যস্থ নিৰ্ণয়ৰ মাজেদি বছৰজোৰা অভিজ্ঞতা অৰ্জৱ কৰা ‘‘লাইন অপাৰেটৰ’’সকলক ধন্যবাদ । এইধৰণৰ ব্যৱসায়ীয়ে অতি সহজেই তেওঁলোকৰ কৌশলবোৰ নতুন বজাৰত পুনৰ পৰিচালনা কৰিব পাৰে । এই ‘‘লাইন অপাৰেটৰ’’সকল যথাৰ্থতেই বাস্তৱ পৃথিৱীৰ সকলোবোৰ অসুবিধা, যেনে বিভিন্ন এক্সেঞ্জৰ বিভিন্ন ম্যাদ উকলাৰ দিন বা বেয়া কাগজ ইত্যাদি । ইনডেক্স মধ্যস্থতা নিৰ্ণয়ৰ বাবে তেওঁলোকৰ কৌশলবোৰ যথেষ্ট সুবিধাজনক ।

ভাল ডিৰাইভেটিভচ বজাৰ প্ৰাপ্তিত লিকুইডিটিৰ কি ভূমিকা?

মধ্যস্থ নিৰ্ণয়ক কম খৰচী আৰু সুবিধাজনক কৰি তোলাৰ বাবে লিকুইডিটি(যাক কম খৰচী লেন দেনৰ খৰচ বুলি কোৱা হয়)ৰ ভূমিকা আছে। যদি লেন দেনৰ খৰচ কম হয়, তেতিয়া ডিৰাইভেটিভচৰ বজাৰত সামান্য ভুল মূল্য নিৰ্ধাৰণকো মধ্যস্থতাকাৰীয়ে নোহোৱা কৰিব, যিটোৱে ডিৰাইভেটিভচৰ বজাৰক অধিক দক্ষ কৰি তুলিব।

এটা বজাৰ ইনডেক্সক কি কৰা উচিত?

এটা বজাৰ ইনডেক্স হৈছে এটা বৃহৎ বিভিন্ন প্ৰকাৰৰ পৰ্টফলিঅ’ যিটো মালিকানাধীন হ’লে মুঠ অৰ্থনীতিৰ ৰিটাৰ্ণৰ সম পৰ্যায়ৰ। পৰ্টফলিঅ’ৰ বহুৰূপীতা হৈছে ঔদ্যোগিক ক্ষতি ৰোধ কৰিব পৰা এটা শক্তিশালী মাধ্যম, যাতে বহু ৰূপ থকা পৰ্টফলিঅ’ই অৰ্থনীতি হিচাপত প্ৰভাৱ প্ৰতিফলিত কৰে , আৰু যাতে তুলনামূলকভাৱে ইনডেক্স পৰ্টফলিঅ’ত থকা উদ্যোগ বা কোম্পানীৰ অপ্ৰতিক্ৰিয়াশীল হৈ থাকে । বজাৰ ইনডেক্স ৰিটাৰ্ণচ টাইম-চিৰিজ হৈছে আধুনিক বিত্তীয় অৰ্থনীতিৰ কেন্দ্ৰ স্বৰূপ, আৰু যাৰ বাস্তৱৰ পৃথিৱীৰ উপযোগী যথেষ্ট মূল্য আছে । বাস্তৱ পৃথিৱীত প্ৰডাক্টৰ সহায়ক হোৱাকৈ এটা ভাল বজাৰ ইনডেক্স যথেষ্ট পৰিমাণে লিকুইড হোৱা উচিত , বাস্তৱ পৃথিৱীৰ পৰ্টফলিঅ’ৰ বৃহৎসংখ্যাক প্ৰকাৰৰ মাজত ইয়াৰ এটা উচ্চ ক্ষমতাসম্পন্ন হেজিং থকা উচিত, আৰু তাৰতম্য ঘটিবলৈ কষ্টসাধ্য হোৱা উচিত ।

ইনডেক্স ডিৰাইভেটিভচ ব্যৱহাৰৰ বাবে নিফ্টিৰ কি বিশেষত্ব আছে?

এনএছই-৫০ ইনডেক্সৰ বাবে সৃষ্টি কৰা এই পদ্ধতিটোৱে স্পষ্টভাৱে ছিকিউৰিটিৰ এটা ছেটক অকলশৰীয়া কৰে যাৰ কাৰণে সমগ্ৰ ইনডেক্স পৰ্টফলিঅটো ক্ৰয় বা বিক্ৰয়ৰ সময়ত বজাৰ প্ৰদান খৰচ অতি কম হৈ পৰে। এইটোৱে নিফ্টিৰ ব্যৱহাৰযোগ্যতা ইনডেক্স ফাণ্ড, ইনডেক্স ডিৰাইভেটিভচ আদিৰ ক্ষেত্ৰত যথেষ্ট সুবিধাজনক কৰি তুলিছে । নিফ্টিৰ ইনডেক্স ছেট চোৱা-চিতাৰ বাবে এটা স্পষ্ট পদ্ধতি আছে। দেশত বিভিন্ন প্ৰকাৰৰ পৰ্টফলিঅ’ত থকা মাৰ্কেট ৰিস্কৰ পৰা নিবৃত্তি পোৱাৰ ক্ষেত্ৰত ই সহজভাৱেই কৃতকাৰ্যতা লাভ কৰিছে ।

কম খৰচী প্ৰভাৱে কেনেকৈ প্ৰভাৱ পেলায়?

এই ক্ষেত্ৰত সকলো বিত্তীয় ক্ষেত্ৰতে, ইনডেক্স ডিৰাইভেটিভচৰ ক্ষেত্ৰত, লেন দেনৰ খৰচ আৰু বজাৰ দক্ষতাৰ মাজত এটা প্ৰত্যক্ষ নক্সা আছে। নিফ্টিৰ ওপৰত প্ৰতিষ্ঠিত ভৱিষ্যতৰ ইনডেক্স আৰু বিকল্পক এটা উচ্চ পৰ্যায়ত বজাৰ দক্ষতাৰ ক্ষেত্ৰত লাভান্বিত কৰিব, কাৰণ যেতিয়া মধ্যস্থতাকাৰীয়ে ভুল মূল্য দিয়া বন্ধ কৰিব তেতিয়া লেন দেনত কম খৰচ ভৰিব । ইনডেক্স ডিৰাইভেটিভচ বজাৰত উচ্চ পৰ্যায়ৰ বজাৰ দক্ষতাই হেজাৰ, দৰ্শক বা বিনিয়োগকাৰীৰ দৰে ডিৰাইভেটিভচৰ বিশুদ্ধ ব্যৱহাৰকাৰীক অধিক পৰিমাণে আকৰ্ষিত কৰিব । উচ্চ লিকুইডিটিয়ে ইনডেক্স যে তাৰতম্য ঘটাব পৰা নহয়, তাক ক্ষিপ্ৰভাৱে স্পষ্ট কৰি দিয়ে, সেইটোৱে মানুহৰ মাজত আত্মবিশ্বাস বৃদ্ধিত সহায় কৰে ।

কার্যকৰী পর্য্যায়ত চিকিউৰিটি চুক্তিৰ লগত ইণ্ডেক্স্‌ ভিত্তিক চুক্তিৰ তুলনা কেনেকৈ হয়?

প্রাথমিক কথাটো হ’ল ইণ্ডেক্স্‌ ভিত্তিক চুক্তিয়ে যথেষ্ট বেছি অর্ডাৰ আকর্ষণ কৰিবলৈ সক্ষম হয়, যিটোৱে এইটো খুব বিস্তৃতি (যেনে – বেছি নগদীকৰণ) লাভত সহায় কৰে। অর্থনীতিৰ খুব প্রাথমিক পর্য্যায়তেই, আমি ক’ব পাৰো যে ইণ্ডেক্স্‌ত তথ্যৰ বিসংগতি কম থাকে,(চিকিউৰিটিজৰ বিপৰীতে, যত অন্যান্য সকলতকৈ আভ্যন্তৰত থকা সকল বেছিকৈ জানে)যিটোৱে ইণ্ডেক্স্‌ ভিত্তিক ট্রেডিং ভাল নগদীকৰণ হোৱাত সহায় কৰে।

চিকিউৰিটি অপ্সনচ্‌ৰ ক্ষেত্রত নিষ্পত্তিৰ সময়ত ডেলিভাৰীৰ সম্ভাৱনা থাকে,আৰু সেই ক্ষেত্রত ডিপ’জিটৰী বনাম ফিজিকেল ডেলিভাৰীৰ প্রশ্ন উঠে।দুয়োটা বিকল্পৱেই খুব গ্রহণযোগ্য হয়।কিন্তু ইণ্ডেক্স্‌ ভিত্তিক চুক্তিত,এই প্রশ্নটো নুঠে, যিহেতু সকলো ইণ্ডেক্স্‌ ভিত্তিক চুক্তিয়েই নগদ নিষ্পত্তি হয়।

ইণ্ডেক্স্‌, ইণ্ডিভিজুৱেল চিকিউৰিটিজতকৈ বহুত কম অস্হিৰ হয়।এইটোৱে ইণ্ডেক্স্‌ অপ্সনক দাম কমাই ৰখাত সহায় কৰে আৰু ইণ্ডেক্স্‌ ফিউছাৰে কম লাভত কাম কৰিব পাৰে।

ইণ্ডেক্স্‌ আৰু ইণ্ডিভিজুৱেল চিকিউৰিটিজৰ মাজত গুৰুত্বপূর্ণ পার্থক্য হ’ল মেনিপুলেশ্বনৰ সম্ভাৱনা।এইটো কব পৰা যায় যে নগদীকৰণৰ লক্ষ্য মনত ৰাখিয়েই ইণ্ডেক্স্‌ এটা যত্নৰে গঠন কৰা হয়, সেয়েহে ইণ্ডিভিজুৱেল চিকিউৰিটিজ মেনিপুলেশ্বন কৰাটো যিমান কঠিন, তাতকৈ ইণ্ডেক্স্‌ এটা মেনিপুলেশ্বন কৰাটো বহুত বেছি কঠিন।

ইণ্ডেক্স্‌ আৰু স্ট’ক ডেৰিভেটিভচ্‌ মার্কেটত (ফিউছাৰর্চ আৰু অপ্সনচ্‌) মই কেনেকৈ ট্রেডিং কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰিম?

ফিউছাৰর্চ/অপ্সনচ্‌ চুক্তি ইণ্ডেক্স্‌ আৰু স্ট’ক দুয়োটাতেই নেশ্ব্‌নেল স্ট’ক একছেঞ্জৰ ট্রেডিং সদস্যৰ সহায়ত ক্রয়/বিক্রয় কৰিব পৰা যায়। কিছু সংখ্যক ট্রেডিং সদস্যই ফিউছাৰর্চ আৰু অপ্সনচ্‌ মার্কেটত ট্রেডিং কৰিবলৈ ইণ্টাৰনেটৰ ব্যৱস্হাও কৰি দিয়ে।আপুনি যিকোনো এটা ট্রেডিং সদস্যৰ ওচৰত এটা একাউণ্ট খুলিব লাগিব।সদস্য ভূক্তিৰ চুক্তি,সদস্য ভূক্তিৰ পঞ্জীয়ন ফর্ম আৰু ৰিস্ক বহন ঘোষণা আদি বিধি সংশ্লিষ্ট কাগজ পত্রবোৰ চহী কৰি,আপুনি যিকোনো এজন ট্রেডিং সদস্যৰ ওচৰত এটা একাউণ্ট খুলিব লাগিব। ট্রেডিং সদস্যজনে আপোনাক অনন্য গ্রাহক চিনাক্তকৰণ নম্বৰ এটা দিব। ট্রেডিং আৰম্ভ কৰিবলৈ আপুনি ট্রেডিং সদস্যৰ ওচৰত কিছু নগদ জমা আৰু/অথবা অন্য কোনো আনুষগিংক বন্ধক ট্রেডিং সদস্যই নির্ধাৰণ কৰা অনুসৰি দিব লাগিব।

স্ট’ক অথবা ইণ্ডেক্স্‌ ফিউছাৰর্চ আৰু অপ্সনচ্‌ৰ ম্যাদ উকলাৰ তাৰিখ কি?

এইটো চুক্তি শেষ হোৱাৰ অন্তিম দিন। ইণ্ডেক্স্‌/স্ট’ক ফিউছাৰর্চ আৰু অপ্সনচ্‌ৰ চুক্তিবোৰৰ ম্যাদ,শেষ হ’বলগীয়া মাহৰ অন্তিম বৃহস্পতিবাৰে উকলি যায়।যদি অন্তিম বৃহস্পতিবাৰটো ট্রেডিং বন্ধৰ দিন হয়,তেন্তে চুক্তিবোৰৰ ম্যাদ তাৰ আগৰ ট্রেডিং দিনটোত উকলি যায়।

নেশ্ব্‌নেল স্ট’ক একছেঞ্জৰ (এনএছচি) ইকুইটি ভিত্তিক প্রডাক্ট সমূহৰ চুক্তিৰ সময় ক্রম কি?

ফিউছাৰর্চ আৰু অপ্সনচ্‌ৰ চুক্তিবোৰৰ ম্যাদ সর্বোচ্ছ তিনি মহীয়া হয়, প্রথমটো নিকটৱর্তী মাহ,দ্বিতীয়টো পৰবর্তী মাহ আৰু তৃতীয়টো দূৰবর্তী মাহ।নিকটৱর্তী মাহৰ ম্যাদ উকলি যোৱাৰ পিছৰ দিনৰ ট্রেডিং দিনটোত নতুন চুক্তি সমূহৰ সূচনা কৰা হয়।নতুন চুক্তি সমূহ তিনি মাহ সময় সীমাৰ বাবে সূচনা কৰা হয়।এনেদৰে যিকোনো সময়তে ট্রেডিংৰ বাবে তিনিখন চুক্তি উপলব্ধ থাকে, (প্রতিটো চিকিউৰিটিজৰ বাবে)যেনে- ক্রমান্বয়ে এটা নিকটৱর্তী,এটা মধ্যৱর্তী আৰু এটা দূৰৱর্তী মাহৰ সময় সীমাৰ বাবে।উদাহৰণ হিচাবে ২৬ জানুৱাৰী ২০০৮ তাৰিখে তিনিটা মাহৰ চুক্তি উপলব্ধ থাকিব, যেনে – ৩১ জানুৱাৰী ২০০৮, ২৮ ফেব্রুৱাৰী ২০০৮ আৰু ২৭ মার্চ ২০০৮ তাৰিখে ম্যাদ উকলিবলগীয়া চুক্তিসমূহ। ম্যাদ উকলিবলগীয়া তাৰিখ, যেনে- ৩১ জানুৱাৰী ২০০৮ তাৰিখে ২৪ এপ্রিল ২০০৮ তাৰিখে পৰিপক্ক হ’বলগীয়া নতুন চুক্তিসমূহৰ ট্রেডিঙৰ বাবে সূচনা কৰা হ’ব।

মিনি-ডেৰিভেটিভ চুক্তি কি আৰু এইবোৰৰ উপযোগিতা সমূহ কি?

নিফ্টি ইণ্ডেক্স্‌ৰ বাবে মিনি-ডেৰিভেটিভ চুক্তিৰ নুন্যতম চুক্তি মূল্য হ’ল ১ লাখ টকা। নিফ্টি ইণ্ডেক্স্‌ৰ এই মূল্যৰ চুক্তিকেই মিনি-ডেৰিভেটিভ চুক্তি হিচাবে জনা যায়।নুন্যতম পৰিমাণৰ এই চুক্তিৰ দ্বাৰা সৰু সৰু/খুচুৰা বিনিয়োগকাৰী সকলে অংশ গ্রহণ কৰি নিজৰ প’র্টফলিওসমূ্হ বঢ়াব পাৰে।

দীর্ঘ দিনীয়া ডেৰিভেটিভ প্রডাক্টে কি বুজায়? দীর্ঘ দিনীয়া ইণ্ডেক্স্‌ অপ্সন সমূহ কিয় প্রয়োজন হয় ?

যিসকল বিনিয়োগকাৰীয়ে বেছি দিনলৈ ডেৰিভেটিভ মার্কেটত নিজৰ বিনিয়োগ ৰাখিব খোজে,সেই সকলৰ বাবে দীর্ঘ দিনীয়া ডেৰিভেটিভ প্রডাক্টবোৰ উপকাৰী হয়। একেই স্ট’কৰ বাবে দীর্ঘ দিনীয়া ডেৰিভেটিভ প্রডাক্টবোৰৰ প্রিমিয়াম, স্টেণ্ডার্ড অপ্সন সমূহতকৈ বেছি হয় কাৰণ ম্যাদ উকলাৰ দীর্ঘ সময়ত বিনিয়োগে গতি কৰাৰ যথেষ্ট সময় পায় আৰু বিনিয়োগকাৰীক প্রচুৰ লাভ দিয়ে।বিনিয়োগকাৰীৰ বাবে বর্তমান নিফ্টিৰ সর্বোচ্ছ ৩ বছৰলৈ বিনিয়োগ কৰিব পৰা দীর্ঘ দিনীয়া অপ্সনচ্‌ আছে।

সিঁচৰিত ইণ্ডেক্স বুলিলে আপুনি কি বুজি পায় আৰু ইয়াক কি দৰে গণনা কৰা হয় ?

সিঁচৰিত ইণ্ডেক্স হ’ল এটা নির্দিষ্ট সময়ৰ ভিতৰত স্ট’ক মার্কেটৰ এটা আনুমানিক জোখ যিটোক স্ট’ক/ইণ্ডেক্সৰ সুবিধা মতে বিবেচনা কৰা হয়।

ব্যৱস্থাৰ হিচাবত এট-দা-মানি আৰু আউট-অফ-দা-মানি আৰু ইন-দা-মানি ব্যৱস্থা কি ?

ইন-দা-মানি ব্যৱস্থা (ITM) – এটা ইন-দা-মানি ব্যৱস্থা হ’ল এনে এটা ব্যৱস্থা যাৰ মাধ্যমে হোল্ডাৰে এটা সুনির্দিষ্ট অর্থৰ যোগান পাই থাকে কিন্তু এই ক্ষেত্রত হোল্ডাৰে অনতিবিলম্বে কাম কৰিব লাগিব। ইন-দা-মানি ব্যৱস্থাৰ ক্ষেত্রত এটা কল বা মাত দিয়াৰ অপ্সন বা সুবিধা দিয়া হয় যেতিয়া বর্তমান ইন-দা-মানি ব্যৱস্থা মূল্য নির্দ্ধাৰিত মূল্যতকৈ অধিক হয়। যদি তাৎক্ষনিক মূল্যটো নির্দ্ধাৰিত মূল্যতকৈ অধিক হয়, তেতিয়া হলে ইন-দা-মানি ব্যৱস্থাত এটা কল দিয়া হয়। যদি এটা পুট বা দাখিল কৰাৰ বিষয় থাকে আৰু বর্তামানৰ মূল্যটো নির্দ্ধাৰিত মূল্যতকৈ কম থাকে তেন্তে ইন-দা-মানিত এইটো দাখিল কৰিব লাগে।

এট-দা-মানি ব্যৱস্থা (ATM) - এট-দা-মানি ব্যৱস্থা হ’ল এনে এটা ব্যৱস্থা যিটোয়ে শূন্য অর্থৰ যোগান দিয়ে যদিহে এইটো তুৰন্তে গ্রহণ কৰা হয়। ইণ্ডেক্সত এটা ব্যৱস্থাৰ যোগান দিয়া থাকে যিটো “এট-দা-মানি” ত পোৱা যায়, যদিহে বর্তমানৰ মূল্যটো নির্দ্ধাৰিত মূল্যৰ সমান হয়।

আউট-অফ-দা-মানি ব্যৱস্থা (OTM) - আউট-অফ-দা-মানি ব্যৱস্থা হ’ল যিটোৰ দ্বাৰা বীপৰিত মুখি অর্থৰ যোগানৰ ইঙ্গিত দিয়ে, যদিহে ইয়াক তুৰন্তে আৰম্ভ কৰা হয়। এটা কল অপ্সন আউট-অফ-দা-মানিত থাকে যেতিয়া বর্তমানৰ মূল্যটো এনে এটা অৱস্থানত থাকে যিটো নির্দ্ধাৰিত মূল্যটো কম থাকে। যদি বর্তমানৰ মূল্যটো নির্দ্ধাৰিত মূল্যতকৈ অধিক কম থাকে তেতিয়া এটা কল বা মাত দিয়া হয় আউট-অফ-দা-মানিৰ ক্ষেত্রত। যদি এটা পুট বা দাখিল কৰাৰ বিষয় থাকে তেতিয়া পূটটো আউট-অফ-দা-মানিৰ ক্ষেত্রত থাকিব, যদিহে তাৰ বর্তমানৰ মূল্যটো নির্দ্ধাৰিত মূল্যতকৈ অধিক হয়।

উদ্ভূত ইকুয়েটি বজাৰৰ ক্ষেত্রত অধিক বেচি চুক্তি বুলিলে কি বুজা যায় ?

অধিক বেচি সংখ্যকৰ অর্থ হ’ল অর্ন্তনিহিত নিৰাপত্তাজনিত চুক্তি। কমপক্ষে চুক্তি চালু কৰাৰ সময়ত উদ্ভূত চুক্তি এটা নির্দিষ্ট চুক্তিৰ অর্ন্তগতত থকা অধিক বেচি সংখ্যক চুক্তিক নির্দিষ্ট ভাবে নির্দেশ কৰে। উদাহৰন হিচাবে ধৰা হয় যদি XYZ Ltd ৰ প্রতিটো ছেয়াৰৰ মূল্য টকা ১০০০/- হয় আৰু কমপক্ষে চুক্তিৰ মূল্য টকা ২ লাখ হয়, তেতিয়া তাৰ ক্ষেত্রত ছেয়াৰৰ লাভ্যাংশ হয়গৈ ২০০০০০/১০০০ = ২০০ টা ছেয়াৰ অর্থাৎ XYZ Ltd. ৰ এটা চুক্তিত ২০০ টা ছেয়াৰ হয়গৈ।

ইয়াত কিবা মার্জিন দিয়া হয়নে?

হয়, মার্জিন বিলাক হিচাব কৰা হয় আৰু সংগ্রহ কৰা হয় অন-লাইনত, প্রকৃত সময়ত গ্রাহকৰ সীমাৰ আধাৰত বিচাৰ কৰি দিয়া হয়। সদস্য সকলে এই মার্জিন লাভ্যাংশ বিলাক সংগ্রহ কৰে এক্সচেঞ্জৰ পৰা গ্রাহক আৰু তাৰ ফলাফলৰ ওপৰত নির্ভৰ কৰি।

ইনডেক্স/স্ট’ক ফিউচাৰ আৰু ব্যৱস্থাৰ চুক্তি বিলাকৰ কি দৰে নিস্পত্তি কৰা হয় ?

আটাইবিলাক ইণ্ডেক্স/ইকুয়েটি ফিউচাৰ আৰু ব্যৱস্থা বিলাক নিস্পত্তি কৰা হয় প্রতিদিনৰ মূল্যৰ বিনিময়ত আৰু নির্দিষ্ট চুক্তিৰ মেয়াদ উকলি যোৱাৰ সময়ৰ ওপৰত নির্ভৰ কৰি। ফিউচাৰ/অপ্সন মার্কেট ব্যৱস্থাৰ লেনদেনৰ ক্ষেত্রত গ্রাহক/ব্যৱসায়ী সদস্য সকলৰ কোনো স্ট’ক ধৰি ৰখাৰ প্রয়োজন নাই। পূর্ণতাপ্রাপ্তৰ মেয়াদৰ সময় উকলি যোৱাৰ পিছত মুক্ত ভাবে ধনৰাশিৰ আৰু ধনৰাশিৰ অপ্সনৰ চুক্তি বিলাক মূল্যহীন হৈ পৰে।

এন এছ ইট ক্রয় বিক্রয় হোৱা সূচীৰ/ অংশপত্রৰ যোগ্মফলবোৰৰ ঠিকাৰ বিশেষত্ববোৰ কি?

পৰিসৰ	সূচীৰ ভবিষ্যত	সূচীৰ বিকল্প	ব্যক্তিগত সূৰক্ষাৰ ভবিষ্যত	ব্যক্তিগত সূৰক্ষাৰ বিকল্পবিলাক	সৰু সূচীৰ ভবিষ্যত	সৰু সূচীৰ বিকল্পবিলাক	দীর্ঘদিনীয়া সূচীৰ বিকল্পবিলাক
সম্পত্তি	৫ টা সূচী	৫ টা সূচী	১৭৯ টা সূৰক্ষাপত্র	১৭৯ টা সূৰক্ষাপত্র	& এছ এন্দ পি চি এন এক্স্ নিফ্টি	& এছ এন্দ পি চি এন এক্স্ নিফ্টি	& এছ এন্দ পি চি এন এক্স্ নিফ্টি
ভিন্ন বিকল্প	-	চি ই/ পি ই	-	চি এ / পি এ	-	চি ই/ পি ই	চি ই/ পি ই
ব্যৱহাৰিক মূল্য	-	ব্যৱহাৰিক মূল্য	-	ব্যৱহাৰিক মূল্য	-	ব্যৱহাৰিক মূল্য	ব্যৱহাৰিক মূল্য
ক্রয় বিক্রয়ৰ চক্র	তিনি মহীয়া ক্রয় বিক্রয়ৰ চক্র – ওচৰৰ মাহ (এক), পিছৰটো মাহ (দুই) দূৰৰ মাহ (তিনি)						তিনিটা তিনি মাহিলী নির্বাসন (মার্চ, জুন, ছেপ্তেম্বৰ আৰু ডিচেম্বৰ চক্র) আৰু পিছৰ ৫ টা ছয় মাহিলী নির্বাসণ (জুন, ডিচেম্বৰ চক্র)
নির্বাসণৰ দিন	নির্বাসন মাহৰ শেষৰটো বৃহশ্পতিবাৰে হয়। যদিহে শেষৰ বৃহশ্পতিবাৰটো এটা ক্রয় বিক্রয়ৰ বন্ধৰ দিন, তেনেহ’লে নির্বাসনৰ দিন হ’ব আগৰটো ক্রয় বিক্রয়ৰ দিন।
ব্যৱহাৰিক মূল্য অন্তৰাল	-	সম্পত্তিৰ মূল্যৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি	-	সম্পত্তিৰ মূল্যৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি	-	সম্পত্তিৰ মূল্যৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি	সম্পত্তিৰ মূল্যৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি
মূল্যৰ পর্য্যায়বোৰ	.০৫ টকা	.০৫ টকা	.০৫ টকা	.০৫ টকা	.০৫ টকা	.০৫ টকা	.০৫ টকা
মূল্যৰ পক্ষ্যবোৰ	কাৰ্য্যকৰী কৰাৰ পৰিশৰ হৈছে বুনিয়দী মূল্যৰ ১০%	উর্ধৰ কাৰ্য্যকৰী কৰাৰ পৰিশৰ হৈছে বুনিয়দী মূল্যৰ ৯৯% তকৈ বেছি বা ২০ টকা, যিটোৱেই বেছি, নিম্ন কাৰ্য্যকৰী কৰাৰ পৰিশৰ হৈছে .০৫ টকা।	কাৰ্য্যকৰী কৰাৰ পৰিশৰ হৈছে বুনিয়দী মূল্যৰ ২০%	উর্ধৰ কাৰ্য্যকৰী কৰাৰ পৰিশৰ হৈছে বুনিয়দী মূল্যৰ ৯৯% তকৈ বেছি বা ২০ টকা, যিটোৱেই বেছি, নিম্ন কাৰ্য্যকৰী কৰাৰ পৰিশৰ হৈছে .০৫ টকা।	কাৰ্য্যকৰী কৰাৰ পৰিশৰ হৈছে বুনিয়দী মূল্যৰ ১০%	উর্ধৰ কাৰ্য্যকৰী কৰাৰ পৰিশৰ হৈছে বুনিয়দী মূল্যৰ ৯৯% তকৈ বেছি বা ২০ টকা, যিটোৱেই বেছি, নিম্ন কাৰ্য্যকৰী কৰাৰ পৰিশৰ হৈছে .০৫ টকা।	উর্ধৰ কাৰ্য্যকৰী কৰাৰ পৰিশৰ হৈছে বুনিয়দী মূল্যৰ ৯৯% তকৈ বেছি বা ২০ টকা, যিটোৱেই বেছি, নিম্ন কাৰ্য্যকৰী কৰাৰ পৰিশৰ হৈছে .০৫ টকা।

যোগ্মফল ক্রয় বিক্রয়ৰ লগত জড়িত আশংকাবোৰ কি কি?

বিনিয়োগকাৰীয়ে বুজিব লাগিব যে যোগ্মহোৱা ফলত বিনিয়োগ কৰিলে আশংকাৰ এটা অৱকাশ থাকে আৰু যাৰ সিমীত সম্পদ/ সিমীত বিনিয়োগ/ বা সিমীত ক্রয় বিক্রয়ৰ অভিজ্ঞতা আৰু ক্মকৈ আশংকাৰ সহিষ্ণুতা থাকে, ই সাধাৰণতে বিনিয়োগৰ এটা উপযুক্ত বিকল্প নহয়। এজন বিনিয়োগকাৰীয়ে সেয়েহে তেনে ক্রয় বিক্রয় তিওঁৰ বাবে উপযুক্ত হ’বনে নাই নিজৰ বিত্তীয় অৱস্থাক লৈ সাৱধানে বিবেচনা কৰিব লাগে। এজন বিনিয়োগকাৰীয়ে এইটো গ্রহণ কৰিব লাগিব যে যেতিয়া যোগ্মফল বোৰৰ থিকাৰ কিনা আৰু/ বা বেচাৰ আদেশবোৰ গ্রাহকৰ পৰা লয় ইয়াত বিনিয়োগকাৰীৰ লাভ হোৱাৰ কোনো প্রত্যয়ভূতী নাই অথবা লোকচানৰ পৰা কোনো সাৰণ নাই, যি বিনিয়োগকাৰীয়ে এক্সচিঞ্জৰ পৰা যোগ্মফল বোৰৰ বেচা কিনা কৰে তেওঁ সতৰ্কতাৰে আশংকাৰ আৰ্হী প্রকাশকাৰী ত্তথ্য আৰু তাত থকা বর্ণনাবোৰ পঢ়িব লাগে। এই তথ্যখন এজন দালালৰ দ্বাৰা তেওঁৰ গ্রাহকক দিয়া হয় আৰু বিনিয়োগকাৰীয়ে খৰচিমাৰী পঢ়ি ইয়াৰ ব্যৱহাৰীতা বুজি চহী কৰিব লাগে। এই তথ্যখনে স্পষ্ট ভাৱে যোগ্ম ফলৰ ক্রয় বিক্রয়ৰ লগত জৰিত আশংকাবোৰৰ বিষয়ে কয় আৰু বিনিয়োগকাৰীক ক্রয় বিক্রয়ত জৰিত হোৱাৰ আগতে বিশেষ সতর্কতা অবলম্বন কৰিবলৈ উপদেশ দিছে।

মূদ্রাৰ ভৱিষ্যত বুলিলে কি বুজা?

মূদ্রাৰ ভৱিষ্যত হৈছে বেচোতা আৰু কিনোতাৰ মাজৰ ঠিকা যাৰ মূল্য নির্ভৰ কৰে সম্পত্তিৰ বিনিময়ৰ হাৰৰ ওপৰত। মূদ্রাৰ যোগ্মফল প্রধানভাবে উদঙাই দেখুৱাবৰ বাবে অলকিত কৰা হয়, যদিওবা এইবোৰ অনুসন্ধানৰ সজুলী হিচাবেও ব্যৱহাৰ হয়।

কোনবোৰ যুতিক মূদ্রাৰ ভৱিষ্যতৰ ক্রয় বিক্রয়ৰ সন্মতি দিয়া হয়?

মূদ্রাৰ ভৱিষ্যতৰ ক্রয় বিক্রয়ৰ সন্মতি দিয়া হয় ইউ এচ ডলাৰ – ভাৰতীয় টকা (ইউ এচ ডি – আই এন আৰ); গ্রেট বৃটেন পাউন্ড - ভাৰতীয় টকা (জি বি পি – আই এন আৰ), ইউৰ’ - ভাৰতীয় টকা (ইউৰ’ – আই এন আৰ) আৰু জাপানী য়েন্ - ভাৰতীয় টকা (য়েন্ – আই এন আৰ)।

কোনে মূদ্রাৰ ভৱিষ্যতৰ বজাৰত ক্রয় বিক্রয় কৰিব পাৰে?

এফ আই আই আৰু এন আৰ আই বাহিৰে, প্রত্যেক ব্যক্তি/ সংস্থাপন/ অনুস্থান/ বেংক আদি মূদ্রাৰ ভৱিষ্যতৰ বজাৰত ক্রয় বিক্রয়ৰ সন্মতি দিয়া হয়

মূদ্রাৰ ভৱিষ্যতৰ ক্ষেত্রত গ্রহণযোগ্য যোখ কি?

গ্রহণযোগ্য যোখ হৈছে ইউ এচ ডি আই এন আৰৰ বাবে ১০০০ ইউ এচ ডলাৰ। সদস্যসকলে গোট হিচাবত অর্ডাৰবোৰ লয়। সেয়েহে যদি এজন সদস্যই ১০০০০ ইউ এচ ডলাৰৰ ক্রয় বিক্রয় কৰিব বিচাৰে, তেনেহ’লে তেওঁক লগা ঠিকাৰ সংখ্য্যা হ’ব ১০০০০/১০০০ =

মই কেনেদৰে এন এছ চিৰ মূদ্রাৰ ভৱিষ্যতৰ বজাৰত ক্রয় বিক্রয় কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰিব পাৰো?

মূদ্রাৰ ভৱিষ্যতবোৰ এন এছ চিৰ ক্রয় বিক্রয় কাৰী সদস্যৰ দ্বাৰা বেচা কিনা কৰিব পাৰি। এন এছ চিৰ ক্রয় বিক্রীকাৰী সদস্যৰ সতে এটা একাউন্ট খুলিবৰ বাবে কিছুমান উপাদান যুক্ত চুক্তি, উপাদান যুক্ত পঞ্জি্যন পত্র আৰু আশংকা উল্লেখ কৰাৰ তথ্য সাক্ষৰ কৰা। ক্রয় বিক্রয় কাৰী সদস্যজনে তোমাক এটা অদ্বিতীয় গ্রাহক চিনাক্ত কৰণ নম্বৰ দিব। ক্রয় বিক্রয় আৰম্ভ কৰিবৰ বাবে আপুনি টকা জমা কৰিব লাগিব অথবা তোমাৰ ক্রয় বিক্রয় কাৰী সদস্যজনে থিৰাং কৰাৰ দৰে নিশ্চয়তা দিব লাগিব।

এনএচই-ত কৰা ট্ৰেডিঙত কাৰেন্সী ফিউচাৰ্ছৰ বাবে চুক্তিৰ বিশেষত্বসমূহ কি কি ?

চিহ্ন		ইউএছডিআইএনআৰ	ইইউআৰআইএনআৰ	জিবিপিআইএনআৰ	জেপিৱাইআইএনআৰ
বজাৰৰ প্ৰকাৰ		N	N	N	N
ইন্সট্ৰুমেন্ট টাইপ		এফইউটিচিইউআৰ	এফইউটিচিইউআৰ	এফইউটিচিইউআৰ	এফইউটিচিইউআৰ
ট্ৰেডিঙৰ ইউনিট		1 - 1 ইউনিটে প্ৰদৰ্শন কৰে 1000 ইউএচডি	1 - 1 ইউনিটে প্ৰদৰ্শন কৰে 1000 ইউৰো	1 - 1 ইউনিটে প্ৰদৰ্শন কৰে 1000 পাউণ্ড ষ্টাৰ্লিং. ইউনিট .	1 - 1 ইউনিটে প্ৰদৰ্শন কৰে 100000 জাপানী য়েন
আণ্ডাৰলায়িং/অৰ্ডাৰ কটেশ্যন		আমেৰিকান ডলাৰৰ বাবে ভাৰতীয় টকাৰ বিনিময় হাৰ	ইউৰোৰ বাবে ভাৰতীয় টকাৰ বিনিময় হাৰ	পাউণ্ড ষ্টাৰ্লিঙৰ বাবে ভাৰতীয় টকাৰ বিনিময় হাৰ	জাপানী য়েনৰ বাবে ভাৰতীয় টকাৰ বিনিময় হাৰ
টিক আকাৰ		টকা.0.25 পইচা বা আইএনআৰ 0.0025
ট্ৰেডিং সময়		সোমবাৰৰ পৰা শুক্ৰবাৰ  পুৱা 9.00 ৰপৰা বিয়লি 5.00 বজালৈ
কনট্ৰেক্ট ট্ৰেডিং চক্ৰ		12 মাহৰ ট্ৰেডিং চক্ৰ।
অন্তিম ট্ৰেডিং দিন		ম্যাদ উকলি যোৱা মাহৰ দিনৰ 12 বজাত অন্তিম ব্যৱসায়িক দিনৰ পূৰ্বে দুটা কৰ্ম দিন।
চূড়ান্ত মিমাংসা দিন		ম্যাদ উকলি যোৱা মাহৰ অন্তিম কৰ্মদন (শনিবাৰবোৰক বাদ দি) মুম্বাইৰ আন্তঃবেংক মিমাংসাৰ বাবে যিটো দিন, অন্তিম কৰ্মদিনটোও সেই একেটাই হব।
কুৱান্টিটী ফ্ৰীজ		10,001 বা অধিক
আধাৰ মূল্য		কনট্ৰেক্টৰ 1ম দিনা থিয়ৰিটিকেল মূল্য। আন সকলোবোৰ দিনত, কনট্ৰেক্টৰ ডিএচপি।	কনট্ৰেক্টৰ 1ম দিনা থিয়ৰিটিকেল মূল্য। . আন সকলোবোৰ দিনত, কনট্ৰেক্টৰ ডিএচপি।	কনট্ৰেক্টৰ 1ম দিনা থিয়ৰিটিকেল মূল্য। আন সকলোবোৰ দিনত, কনট্ৰেক্টৰ ডিএচপি।	কনট্ৰেক্টৰ 1ম দিনা থিয়ৰিটিকেল মূল্য। আন সকলোবোৰ দিনত, কনট্ৰেক্টৰ ডিএচপি।
মূল্য পৰিচালনা পৰিসৰ	6মাহতকৈ অধিক সময় অৱধি	আধাৰ মূল্যৰ +/- 5%
	6মাহতকৈ অধিক সময় অৱধি	আধাৰ মূল্যৰ +/- 5%
স্থিতিৰ সীমা	ক্লায়েন্ট	মুঠ মুক্ত সুদৰ বা ইউএচডি 10 মিলিয়নৰ 6% ৰ অধিক	মুঠ মুক্ত সুদৰ বা ইউৰো 5 মিলিয়নৰ 6% ৰ অধিক	মুঠ মুক্ত সুদৰ বা জিবিপি 5 মিলিয়নৰ 6% ৰ অধিক	মুঠ মুক্ত সুদৰ বা জেপিৱাই 200 মিলিয়নৰ 6% ৰ অধিক
	ট্ৰেডিং সদস্যসকল	মুঠ মুক্ত সুদৰ বা ইউএচডি 50 মিলিয়নৰ 15% ৰ অধিক	মুঠ মুক্ত সুদৰ বা ইউৰো 25 মিলিয়নৰ 15% ৰ অধিক	মুঠ মুক্ত সুদৰ বা জিবিপি 25 মিলিয়নৰ 15% ৰ অধিক	মুঠ মুক্ত সুদৰ বা জেপিৱাই 1000 মিলিয়নৰ 15% ৰ অধিক
	বেংক	মুঠ মুক্ত সুদৰ বা ইউএচডি 100 মিলিয়নৰ 15% ৰ অধিক	মুঠ মুক্ত সুদৰ বা ইউৰো 50 মিলিয়নৰ 15% ৰ অধিক	মুঠ মুক্ত সুদৰ বা জিবিপি 50 মিলিয়নৰ 15% ৰ অধিক	মুঠ মুক্ত সুদৰ বা জেপিৱাই 2000 মিলিয়নৰ 15% ৰ অধিক
প্ৰৰম্ভিক মাৰ্জিন		অবধি আধাৰ মাৰ্জিন
অত্যাধিক লোকচান মাৰ্জিন		মুঠ মুক্ত স্থিতিৰ এমটিএম ভেল্যুৰ 1 %	মুঠ মুক্ত স্থিতিৰ এমটিএম ভেল্যুৰ 0.3%	মুঠ মুক্ত স্থিতিৰ এমটিএম ভেল্যুৰ 0.5%	মুঠ মুক্ত স্থিতিৰ এমটিএম ভেল্যুৰ 0.7%
কেলেণ্ডাৰ প্ৰসাৰতা		1 মাহ প্ৰসাৰতাৰ বাবে 400 টকা 2 মাহ প্ৰসাৰতাৰ বাবে 500 টকা 3 মাহ প্ৰসাৰতাৰ বাবে 800 টকা 4 মাহ প্ৰসাৰতাৰ বাবে 1000 টকা আৰু ইয়াৰ অধিক	1 মাহ প্ৰসাৰতাৰ বাবে 700 টকা 2 মাহ প্ৰসাৰতাৰ বাবে 1000 টকা 3 মাহ প্ৰসাৰতাৰ বাবে 1500 টকা আৰু ইয়াৰ অধিক	1 মাহ প্ৰসাৰতাৰ বাবে 1500 টকা 2 মাহ প্ৰসাৰতাৰ বাবে 1800 টকা 3 মাহ প্ৰসাৰতাৰ বাবে 2000 টকা আৰু ইয়াৰ অধিক	1 মাহ প্ৰসাৰতাৰ বাবে 600 টকা 2 মাহ প্ৰসাৰতাৰ বাবে 1000 টকা 3 মাহ প্ৰসাৰতাৰ বাবে 1500 টকা আৰু ইয়াৰ অধিক
মিমাংসা		দৈনিক মিমাংসাঃ :  T + 1 চূড়ান্ত  মিমাংসাঃ :  T + 2
মিমাংসাৰ ধৰণ		ভাৰতীয় টকাত নগদ ধনৰ মিমাংসা
দৈনিক মিমাংসা মূল্য (ডিএচপি)		অন্তিম আধা ঘন্টাৰ ৱেইটেড গড় মূল্যৰ ভিত্তিত হিচাপ কৰা হয়।
চূড়ান্ত মিমাংসা মূল্য (এফএচপি)		আৰবিআই-ৰ ৰেফাৰেন্স হাৰ	আৰবিআই-ৰ ৰেফাৰেন্স হাৰ	US$ আৰু ইউৰোৰ বাবে আৰবিআই-ৰ ৰেফাৰেন্স হাৰ না্মৰ শিৰোনামাৰে আৰবিআই-য়ে ইয়াৰ প্ৰেছ বিজ্ঞপ্তিৰ দ্বাৰ বিনিময় হাৰ প্ৰকাশ কৰে	US$ আৰু ইউৰোৰ বাবে আৰবিআই-ৰ ৰেফাৰেন্স হাৰ না্মৰ শিৰোনামাৰে আৰবিআই-য়ে ইয়াৰ প্ৰেছ বিজ্ঞপ্তিৰ দ্বাৰ বিনিময় হাৰ প্ৰকাশ কৰে

কাৰেন্সী ফিউচাৰ্ছৰ বাবে মিমাংসা মূল্য কি ?

অন্তিম ট্ৰেডিং দিনত ভাৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেংকৰ ৰেফাৰেন্স মূ্ল্যই হৈছে মিমাংসা মূল্য।

কাৰেন্সী ফিউচাৰত মিমাংসা কৌশল কেনেকৈ হাতত লোৱা হয় ?

কাৰেন্সী ফিউচাৰৰ্ছ চুক্তিবোৰ ভাৰতীয় টকাত নগদ ধনত মিমাংসা কৰা হয়।

কাৰেন্সী ফিউচাৰৰ ক্ষেত্ৰত চূড়ান্ত মিমাংসা দিনটো কি ?

চূড়ান্ত মিমাংসা দিনটো হৈছে মাহটোৰ অন্তিম কৰ্মদিনটো (কেলেণ্ডাৰৰ বন্ধৰ ওপত নিৰ্ভৰশীল)।মুম্বাইৰ আন্তঃবেংক মিমাংসাৰ বাবে যিটো দিন, অন্তিম কৰ্মদিন হিচাপে সেই একেটাই দিন লোৱা হয়। আন্তঃবেংক মিমাংসাত, ’ জ্ঞাত বন্ধৰ দিনবোৰ ’ তথা ’পৰৱৰ্তী কালত ঘোষিত বন্ধৰ দিনবোৰকে ’ ধৰি এফইডিএআই (ভাৰতীয় বিদেশী বিনিময় ডিলাৰ সংঘ)এ বান্ধি দিয়া নীতিবোৰ গ্ৰহণ কৰা হয়। অ’টিচি বজাৰৰ নিয়মবোৰৰ মতে, প্ৰতিটো চুক্তিৰ ভেল্যু তাৰিখ/চূড়ান্ত মিমাংসা তাৰিখ হৈছে প্ৰতিটো মাহৰ অন্তিম কৰ্মদিন আৰু আৰবিআইয়ে বান্ধি দিয়া ৰেফাৰেন্স হাৰ হৈছে চূড়ান্ত মিমাংসাৰ বাবে ব্যৱহৃত চূড়ান্ত দিনটোৰ দুদিনৰ পূৰ্বৰ হাৰ। সেয়েহ অন্তিম ট্ৰেডিং দিনটো হৈছে চূড়ান্ত মিমাংসা দিনটোৰ 2 দিনৰ পূৰ্বৰ দিনটো। অন্তিম ট্ৰেডিং দিনটোত, দিনৰ প্ৰায় 12 বজাত যিহেতু মিমাংসা মূল্য ধাৰ্য কৰা হয় সেয়েহে এই সময়ত (দেওবাৰ আদি দিনবোৰৰ বাহিৰে) কাষৰ মাহৰ চুক্তিসমূহৰ ট্ৰেডিং জব্দ কৰা হয় আৰু দূৰৈৰ মাহটোৰ বাবে নতুন চু্ক্তি হাতত লোৱা হয়।

সুদৰ হাৰ ফিউচাৰে কি বুজায় ?

ইন্টাৰেষ্ট ৰেট ফিউচাৰ চুক্তি হৈছে এনে "এক চুক্তি যাৰ জৰিয়তে আজিৰ দিনটোত ধাৰ্য্য কৰা এক মূল্যত ভৱিষ্যতৰ এক বিশেষ তাৰিখত এক ডেবিট ইন্সট্ৰোমেন্ট ক্ৰয় বা বিক্ৰী কৰিব পাৰি।""

ইন্টাৰেষ্ট ৰেট ফিউচাৰৰ বাবে আণ্ডাৰলায়িং কি ?

বৰ্তমান সময়ত, এক্সচেইঞ্জ ট্ৰেডেড ইন্টাৰেষ্ট ৰেট ফিউচাৰ- জিঅ’আই বহন কৰা নশ্যনেল কুপনৰ ওপৰত ভিত্তি কৰে।

ইন্টাৰেষ্ট ৰেট ফিউচাৰ নামটোৱে সুদৰ হাৰক বুজালেও, ই আচলতে আণ্ডাৰলায়ি ইন্সট্ৰোমেন্ট সৃষ্টি কৰা বণ্ডহে। মনোযোগ দিবলগীয়া এক গুৰুত্বপূৰ্ণ কথা হৈছে ভাৰতত আণ্ডাৰলায়িং বণ্ড হৈছে এক “নশ্যনেল” চৰকাৰী বণ্ড যাৰ স্বৰূপ নাথাকিবও পাৰে। বণ্ড ফিউচাৰ্ছৰ বাবে আণ্ডাৰলায়িং হৈছে এক নশ্যনেল 10 বছৰীয়া চৰকাৰী বণ্ড যাৰ প্ৰতি বছৰে 7% ৰ এক কুপন পেমেন্ট থাকে। ভাৰতত ৰিজাৰ্ভ বেংক আৰু চেবিয়ে এনে বণ্ডৰ বৈশিষ্ট্যসমূহ এনেদৰে নিৰূপণ কৰিছেঃ মেচিওৰিটি সময় 10 বছৰ আৰু কুপন হাৰ 7% ।

এক নশ্যনেল বণ্ডক কিয় আণ্ডাৰলায়িং হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয় ?

বৰ্তমান সময়ত, ভাৰতত বণ্ড ফিউচাৰ্ছৰ বাবে আণ্ডাৰলায়িং হৈছে এক এক নশ্যনেল 10 বছৰীয়া চৰকাৰী বণ্ড যাৰ প্ৰতি বছৰে 7% ৰ এক কুপন পেমেন্ট থাকে। এনে ধৰণৰ এক বণ্ডৰ স্বৰূপ প্ৰকৃততে নাথাকিবও পাৰে। সেয়ে জানো আহকচোন যে, কিয় এনে ধৰণৰ নশ্যনেল আণ্ডাৰলায়িং বাচনি কৰা হয।

প্ৰতিটো চৰকাৰী বণ্ডৰ ক্ষেত্ৰত যদি ফিউচাৰ আৰম্ভ কৰা হয় তেন্তে, প্ৰতিটো বণ্ডত এক বৃহত্ সংখ্যক ইন্টাৰেষ্ট ৰেট ফিউচাৰ্ছ চুক্তি ট্ৰেডিং থকিব আৰু ফলস্বৰূপে এই ফিউচাৰসমূহৰ বেছি সংখ্যকেৰেই তাৰল্যতা পুতৌজনক হৈ পৰিব। সেয়েহে এক একক বণ্ড ফিউচাৰ চিনাক্ত কৰা হয় যিয়ে কুপন হাৰ হিচাপে প্ৰতি বছৰে 7% আদায় দিয়ে আৰু মেচিওৰিটি কাল 10 বছৰ হয়। সকলোবোৰ বণ্ডক এক মাল্টিপ্লায়াৰে চিনাক্ত কৰা হয় যাক ‘কনভাৰ্চন ফেক্টৰ’ বুলি কোৱা হয়। এই ফেক্টৰে ট্ৰেডিঙৰ বাবে থিয়ৰিটিকেল বণ্ডৰ উপলভ্যতাৰে সৈতে সকলোবোৰ বণ্ডক পেয়াৰ কৰি তুলে। আমি পৰৱৰ্তী ভাগত কনভাৰ্চন ফেক্টৰৰ বিষয়ে অধিক বিশদভাৱে আলোচনা কৰিম।

যদি বণ্ড ফিউচাৰক এক সঠিক বণ্ড ইচ্যুৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল কৰোৱা হয় তেন্তে ই ফিউচাৰ বজাৰৰ কামকাজত তীব্ৰতা ইমান বেছিকৈ প্ৰদান কৰিব যে যাৰ ফলত ম্যাদ উকলি যোৱাৰ সময়ত যোগানৰ বাবে এই আচল বণ্ডবোৰৰ তীব্ৰ নাটনি হব। প্ৰয়োজনীয় যোগান পূৰ কৰিবলৈ তথা এনে ধৰণৰ নাটনিৰ পৰা হাত সাৰিবলৈ, বেলেগ বেলেগ কুপনৰ সৈতে এক একক বণ্ড মুকলি কৰি দিয়াতকৈ এক বিশেষ ধৰণৰ বণ্ডৰতহে এক্সেইঞ্জে অনুমোদন জনায় আৰু এক চুক্তিত নিম্ন স্থিতিৰ হোল্ডাৰৰ বাধ্যবাধকতাসমূহ পূৰণ কৰি সন্তুষিত কৰিবৰ বাবে ম্যাদ উকলি যোৱাৰ তাৰিখসমূহ ব্যৱহাৰ কৰা হয়। এতেকে, এক নশ্যনেল আণ্ডাৰলায়িং বণ্ডৰ উদ্দেশ্য যিদৰে তাৰল্যতা নিশ্চিত কৰা ঠিক সেইদৰে হস্য ম্যাদী যোগানক প্ৰভাৱিত নকৰাটোও ইয়াৰ এক উদ্দেশ্য, যি এক একক বণ্ডৰ ক্ষেত্ৰত বৃদ্ধি পায়।

7 % ৰ কুপন হাৰ থকা বণ্ড কিয় বাচি লোৱা হয় ?

হাইপ’থেতিকেল বণ্ডৰ বাবে কুপন হাৰ 7%বাচি লোৱা হয় কাৰণ চৰকাৰী বণ্ডত লাভ সাধাৰণতে প্ৰায় 7% ওচৰে পাজৰে হয় আৰু যোগান ধৰা বণ্ড আৰু হাপ’থেটিকেল আণ্ডাৰলায়িঙৰ মাজৰ লাভৰ বেছি পাৰ্থক্য নাথাকে।

ইনটাৰেষ্ট ৰেট ফিউচাৰৰ ক্ষেত্ৰত কেনেকৈ মিমাংসা সম্পন্ন কৰা হয় ?

ইন্টাৰেষ্ট ৰেট ফিউচাৰ ব্যৱহাৰিকভাৱে মিমাংসা কৰা হয় আৰু ই ইকুইটী ডিৰাইভেটিভ্চৰ লগত নিমিলে যাক ভাৰতত নগদ ধনেৰে মিমাংসা কৰা হয়। ব্যৱহাৰিক মিমাংসাই বিক্ৰেতাৰদ্বাৰা ক্ৰেতাক বণ্ডৰ আচল যোগান নিশ্চিত কৰে। কিন্তু যিহেতু আণ্ডাৰলায়িং নশ্যনেল বণ্ডৰ স্বৰূপ নাথাকিবও পাৰে সেয়ে কৰ্ত্তৃপক্ষৰদ্বাৰা অনুমোদন কৰা যিকোনো যোগানসাধ্য বণ্ডৰ পৰা যিকোনো বণ্ডৰ যোগান ধৰিবলৈ বিক্ৰেতাক অনুমতি দিয়া হয়।

ইন্টাৰেষ্ট ৰেট ফিউচাৰ্ছৰ ব্যৱহাৰসমূহ কি কি ?

কেৱল বিত্তীয় খণ্ডতেই নহয় কোম্পানী আৰু ঘৰুৱা ক্ষেত্ৰতো সুদৰ হাৰৰ বিপদৰ আশংকা জড়িত হৈ থাকে। বেংক, ইনচিয়ৰেঞ্চ কোম্পানী, প্ৰামেৰী ডিলাৰ আৰু ভৱিষ্য নিধিয়ে তেওঁলোকৰ এচেট (যেনে ঋণ আৰু চৰকাৰী চেকিউৰিটী)আৰু লায়েবিলিটিসমূহৰ সময় অৱধি এনে ধৰণৰ নোহোৱাৰ পৰিপ্ৰেক্ষিতত এক বিশেষ সুদৰ হাৰৰ বিপদ আশংকা সদায় বহন কৰি থাকে। সেয়ে এনে প্ৰতিষ্ঠানসমূহক এক প্ৰভাৱশীল প্ৰতিষ্ঠানগত প্ৰশমিতকৰণ কৈশলৰ প্ৰয়োজন। ঘৰুৱা সামগ্ৰী খণ্ডৰত সুদৰ হাৰৰ বিপদৰ আশংকা এক অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ হৈ উঠিছে কাৰণ তেওঁলোকৰ সঞ্চয় আৰু বিনিয়োগ তথা ঋণৰ(যেন গৃহঋণ, বাহন ঋণ আদি) পৰিমাণ বৃদ্ধিৰ পৰিপ্ৰেক্ষিতত সুদৰ হাৰ বৃদ্ধি হৈ আহিছে। ইয়াৰ উপৰি, মূদ্ৰাস্ফিতিৰ আশংকা বহন কৰিবলৈ ইন্টাৰেষ্ট ৰেট প্ৰডাক্টবোৰ হৈছে উপলভ্য প্ৰাথমিক আহিলাস্বৰূপ যি হৈছে ঘৰুৱা সামগ্ৰী খণ্ডৰ দ্বাৰা সন্মুখীন হোৱা আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ আশংকা। সেয়েহে এয়া অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ যে, বিত্তীয় ব্যৱস্থাবোৰে অৰ্থনীতিৰ বিভিন্ন এজেন্টৰ যোগান ধৰে তথা এক্সেইঞ্জ-ট্ৰেডেড ইন্টাৰেষ্ট ৰেট ডিৰাইভেটিভ্ছৰ নিচিনা আশংকা ব্যৱস্থাপনা আহিলাবোৰৰ সুবিধা প্ৰদান কৰে।

ইন্টাৰেষ্ট ৰেট ফিউচাৰ বজাৰত কোনে অংশগ্ৰহণ কৰিব পাৰে

• বেংক আৰু প্ৰাথমিক ডিলাৰসকলে
• মিউচুৱেল ফাণ্ড আৰু ইনচিয়ৰেন্স কোম্পানীসমূহে
• কৰ্পোৰেট হাউচ আৰু বিত্তীয় প্ৰতিষ্ঠানবোৰে
• এফআইআই আৰু প্ৰবাসী ভাৰতীয়সকলে
• সদস্য দালাল আৰু খুচুৰা বিনিয়োগকাৰীসকলে

এনএচই-ত ইন্টাৰেষ্ট ফিউচাৰ ট্ৰেডিঙত কেনেকৈ অংশগ্ৰহণ কৰিব পাৰি ?

ৰাষ্ট্ৰীয় ষ্টক এক্সেইঞ্জৰ ট্ৰেডিং সদস্যসকলৰ জৰিয়তে ইন্টাৰেষ্ট ৰেট ফিউচাৰ বিক্ৰী কৰিব পাৰি। এনএচই-ত ট্ৰেডিং সদস্যৰ জৰিয়তে আপুনি এটা একাউন্ট খুলিবলৈ হলে আপুনি সকলোবোৰ আনুষ্ঠানিকতা সম্পূৰ্ণ কৰিব লাগিব। ইয়াৰ ভিতৰত আছে- সদস্য সংগঠিত চুক্তি সম্পাদন, সাংবিধানিক পঞ্জীয়ন ফৰ্ম আৰু বিপদ আশংকা প্ৰকাশ নথিত চহী কৰা। ট্ৰেডিং সদস্যই আপোনাক এক অনন্য ক্লায়েন্ট চিনাক্তকৰণ নম্বৰ দিব। আপুনি ট্ৰেডিং আৰম্ভ কৰিবলৈ হলে নগদ ধন জমা দিব লাগিব বা আপোনাৰ ট্ৰেডিং সদস্যৰ সৈতে কোলেটাৰেল কৰিব লাগিব, কিয়নো সিঁহতৰ দ্বাৰা বহুতক নিৰ্দিষ্ট কৰি ৰাখিব পাৰে।

এনএচই-ত ইন্টাৰেষ্ট ৰেট ফিউচাৰ ট্ৰেডিং কৰিবৰ বাবে চুক্তিৰ বিশেষত্বসমূহ কি কি ?

চিহ্ন	10YGS7
বজাৰৰ প্ৰকাৰ	স্বাভাৱিক
ইন্সট্ৰোমেন্টৰ প্ৰকাৰ	ফিউটাৰ্ড
ট্ৰেডিঙৰ ইউনিট	1 লট – 1 লটৰ সমান হৈছে এফভি 2 লাখ টকাৰ নশ্যনেল বণ্ড।
আণ্ডাৰলায়িং	ভাৰত চৰকাৰৰ (জিঅ’আই) চেকিউৰিটি বহন কৰা 10 বছৰৰ ৰাষ্ট্ৰীয় কুপন।
	(ছমহীয়া চক্ৰবিধিসহ 7% নশ্যনেল কুপন)
ট্ৰিক আকাৰ	0.0025 টকা বা 0.25 পইচা
ট্ৰেডিং সময়	সোমবাৰৰ পৰা শুক্ৰবাৰ (সকলো ব্যৱসায়িক দিনত)
	পুৱা 9.00ৰপৰা বিয়লি 5.00বজালৈ
কনট্ৰেক্ট ট্ৰেডিং চক্ৰ	সমগ্ৰ বছৰটোৰ বাবে চাৰিটা তিনিমহীয়া চুক্তি, যাৰ ম্যাদ মাৰ্চ, জুন, চেপ্তেম্বৰ আৰু ডিচেম্বৰত উকলি যাব
অন্তিম ট্ৰেডিং দিন	ডেলিভাৰী মাহৰ অন্তিম ব্যৱসায়িক দিনটোৰ পৰা দুটা ব্যৱসায়িক দিনৰ পূৰ্বে।
ডেলিভাৰি তাৰিখ	ডেলিভাৰী মাহৰ অন্তিম ব্যৱসায়িক দিন
মিমাংসা	দৈনিক মিমাংসা- বজাৰে বজাৰে দৈনিক চূড়ান্ত মিমাংসা-   ডেলিভাৰী মাহত ব্যৱহাৰিক মিমাংসা।

ইকুইটি ফিউচাৰ আৰু প্ৰাথমিক অপ্সনৰ বাবে কেইটিমান কৌশল।

বজাৰত চকু দিওঁ আহক ?

কেচঃ1: অনুমান ঃ আপোনাৰ দ্বাৰা হস্ৰ ম্যাদী সাম্ভাৱ্য পদক্ষেপত বজাৰত বুলিছ।

উদাহৰণঃ

বৰ্তামনৰ নিফ্টি হৈছে 1880। আপুনি কাষৰ মাহৰ কলৰ বাবে প্ৰতটো 20 টকাকৈ নিফ্টিৰ এটা চুক্তি ক্ৰয় কৰিছে। ষ্ট্ৰাইক মূল্য হৈছে 1900 টকা, অৰ্থাত্ ধনৰ বাহিৰত 1.06% । আপুনি আদায় দিবলগীয়া প্ৰিমিয়াম হব (20 * 50 টকা) 1000টকা। এয়া দি আপোনাৰ ব্ৰেক-আনকি নিফ্টি পৰ্য়ায় হৈছে 1920 (1900+20)। যদি ম্যাদ উকলি যোৱাৰ সময়ত হয়।

নিফ্টি 5 বাঢ়িলে, অৰ্থাত্ 1974, তেতিয়া
নিফ্টি এক্সপাইৰেশ্যন লেভেল	1974.00
নিম্ন ষ্ট্ৰাইক মূল্য	1900.00
অপ্সন ভেল্যু	74.00	(1974-1900)
নিম্ন ক্ৰয় মূল্য	20.00
প্ৰতি নিফ্টিত লাভ	54.00
কন্ট্ৰেক্টত লাভ	টকা 2,700	(টকা 54* 50)

টোকাঃ

1)ম্যাদ উকলি যোৱাৰ সময়ত নিফ্টি যদি 1900ত বা ইয়াৰ তলত থাকে তেন্তে কল হোল্ডাৰে অপ্সনক লাভজনক কৰি তুলিবলৈ নিবিচাৰিব আৰু সমগ্ৰ প্ৰিমিয়াটো লোকচান কৰিব, সেয়া হৈছে উদাহৰণ স্বৰূপে 1000 টকা। ম্যাদ উকলি যোৱাৰ সময়ত, নিফ্টি যদি 1900(ষ্ট্ৰাইক মূল্য) আৰু 1920 (ব্ৰেকইভিন)ত থাকে তেন্তে হোল্ডাৰে কল কৰিব পাৰে আৰু ষ্ট্ৰাইক মূল্যৰ অধিক পৰ্যায় পৰিমাণ লাভ কৰিব পাৰে। ই কিছুমা খৰচ পৰিশোধ কৰিব।

2) হোল্ডাৰে বজাৰৰ স্থিতিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি তথা ধাৰণাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি কল ম্যাদ উকলি যোৱাৰ পূৰ্বেই বিক্ৰী কৰিব পাৰে।

কেচ 2 - অনুমানঃ আপোনাৰ দ্বাৰা বিয়েৰিছ বজাৰত হস্ৰ ম্যাদী কালত সাম্ভাব্য পদক্ষেপঃ নিফ্টি পুট্চ ক্ৰয়

উদাহৰণঃ নগদ ধনৰ বজাৰত নিফ্টি হৈছে 1880। আপুনি কাষৰ মাহৰ কলৰ বাবে প্ৰতটো 17 টকাকৈ নিফ্টিৰ এটা চুক্তি ক্ৰয় কৰিছে। ষ্ট্ৰাইক মূল্য হৈছে 1840 টকা, অৰ্থাত্ ধনৰ বাহিৰত 2.12% । আপুনি আদায় দিবলগীয়া প্ৰিমিয়াম হব (17 * 50 টকা) 1823 টকা। যদি নিফ্টি 5% নিম্নগামী হয় অৰ্থাত্ 1786 হয় তেতিয়া,

নিফ্টি এক্সপাইৰেশ্যন লেভেল
নিফ্টি এক্সপাইৰেশ্যন লেভেল	1786
অপ্চন ভেল্যু	1786
অপ্চন ভেল্যু	54	(1840-1786)
নিম্ন ক্ৰয় মূল্য	17
প্ৰতি নিফ্টিত লাভ	37
কন্ট্ৰেক্টত লাভ	টকা1850	(টকা37* 50)

টোকাঃ

1)ম্যাদ উকলি যোৱাৰ সময়ত নিফ্টি যদি 1840 ত বা ইয়াৰ ওপৰত থাকে তেন্তে কল হোল্ডাৰে অপ্সনক লাভজনক কৰি তুলিবলৈ নিবিচাৰিব আৰু সমগ্ৰ প্ৰিমিয়াটো লোকচান কৰিব, সেয়া হৈছে উদাহৰণ স্বৰূপে 850 টকা। ম্যাদ উকলি যোৱাৰ সময়ত, নিফ্টি যদি 1840(ষ্ট্ৰাইক মূল্য) আৰু 1823 (ব্ৰেকইভিন)ত থাকে তেন্তে হোল্ডাৰে কল কৰিব পাৰে আৰু ষ্ট্ৰাইক মূল্যৰ অধিক পৰ্যায় পৰিমাণ লাভ কৰিব পাৰে। ই কিছুমা খৰচ পৰিশোধ কৰিব।

2) হোল্ডাৰে বজাৰৰ স্থিতিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি তথা ধাৰণাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি কল ম্যাদ উকলি যোৱাৰ পূৰ্বেই বিক্ৰী কৰিব পাৰে।

পোৰ্টফোলিঅ হেড্জ হিচাপে পুট ব্যৱহাৰ

অনুমানঃ বজাৰত হস্ৰম্যাদী সময়ত অৱনমনৰ ক্ষেত্ৰত তথা আপোনাৰ পৰ্টফোলিঅৰ ওপৰত ইয়াৰ প্ৰভাৱৰ সম্পৰ্কত আপুনি উদ্বেগিত। পৰ্টফোলিঅই ভাল পাৰদৰ্শিতা দেখুৱাইছে আৰু আপুনি দীৰ্ঘম্যাদী সময়ত এয়া অব্যাহত থকাটো বিচাৰিছে কিন্তু আপুনি বৰ্তমাৰ লাভ সুৰক্ষিত কৰিব বিচাৰিছে বা ভৱিষ্যতৰ লোকচান এৰাই চলিব বিচাৰিছে।

সম্ভাৱ্য পদক্ষেপঃ নিফ্টি পুট্চ ক্ৰয়

অনুমানঃ

ধৰা হওক আপুনি এক একক ষ্টকৰ পৰ্টফোলিঅ ধৰি ৰাখিছে যাৰ (প্ৰতিখন শ্বেয়াৰ @ 200 টকাত) এইএলএল ভেল্যু 10 লাখ। এইছএলএলৰ বেটা হৈছে 1.13। বৰ্তমানৰ নিফ্টি হৈছে 1880। নিফ্টি কাষৰ মাহৰ বাবে 1870 ষ্ট্ৰাইক মূল্যৰৰ পুট্চৰ বাবে 15 টকাত ট্ৰেডিং চলিছে। সুৰক্ষিত কৰিবলৈ, আপুনি ৩ টা পুট 600 (নিফ্টিৰ মান 10 লাখ * টকা, 1.13(এইছএলএলৰ বেটা) বা 11300000)। আপোনাৰ দ্বাৰা আদায় দিয়া প্ৰিমিয়াম হৈছে 9000 টকা(অৰ্থাত্ 600 * 15)। যদি নিফ্টিৰ পইন্ট 1800 লৈ অৱনমিত হয়, আৰু হিন্দুস্তান লিভাৰৰ মূল্য 195 লৈ নামে তেন্তে, -

পুট ষ্ট্ৰাইক মূল্য	1870
নিফ্টি এক্সপাইৰেশ্যন লেভেল	1800
অপ্চন ভেল্যু	70	(1870-1800)
নিম্ন ক্ৰয় মূল্য	15
প্ৰতি নিফ্টিত লাভ	55
কন্ট্ৰেক্টত লাভ	Rs.33000	(55* 600 টকা)
হিন্দুস্তান লিভাৰত লোকচান	টকা25000
মুঠ লাভ	টকা 8000

মূদ্ৰাৰ ভৱিষ্যতৰ বাবে কেইটামান প্ৰাথমিক ট্ৰেডিং কৌশল

কেচ 1ঃ ভাৰৰ আমদানি বিলৰ তীব্ৰ বৃদ্ধি আৰু এফআইআই-ৰ নিম্ন ইকুইটি প্ৰৱাহৰ ফলত আমেৰিকান ডলাৰৰ তুলনাত ভাৰতীয় মূদ্ৰাৰ মূল্য হ্ৰাস পাব

ট্ৰেডঃ

USD-INR 31 জুলাই 08 কন্ট্ৰেক্ট	43.50000
বৰ্তমানৰ স্পট হাৰ (9 জুলাই 2008)	43.0000
ক্ৰয় 1 জুলাই কনট্ৰেক্ট	মূল্য টকা 43,2500 (USD 1000*43.5000
সময় উকলি যোৱালৈকে কন্ট্ৰেক্ট হোল্ড	RBI ফিক্সিং হাৰ 29 জুলাই 08 ত- 44.0000
ইকোনমিক ৰিটাৰ্ণ	লাভ-টকা 500 (44,000 – 43,500)

কেচ 2ঃ 29 আগষ্ট 08 ত 1000 আমেৰিকান ডলাৰৰ বাবে এক ৰিমিটেন্সৰ আশা কৰা হৈছে। আজি এফএক্স হাৰ লক কৰিব বিচৰা হৈছে।

ট্ৰেডঃ

USD-INR 29 আগষ্ট 08 কন্ট্ৰেক্ট	44.2500
বৰ্তমানৰ স্পট হাৰ (9 জুলাই 08)	43.0000
বিক্ৰী 1 আগষ্ট কন্ট্ৰেক্ট	Vমূল্য টকা 44,250
অন্তিম তাৰিখ	আৰবিআই ফিক্সিং হাৰ 27 আগষ্ট 08 ত – 44.0000 USD 1000 ৰ বিক্ৰী OTC স্পট মাৰ্কেটত 44.0000 ত
ইকোনমিক ৰিটাৰ্ণ	লাভ - টকা 250 (44,250-44,000) ৰিমিটেন্সৰ প্ৰভাৱশীল হাৰ 44.2500   স্পট হোৱাৰ তাৰিখত 44.0000

কেচ ৩ঃ 31 জুলাই 2008 ত 1000 আমেৰিকান ডলাৰৰ বাবে বিনিয়োগ অফচৰ। তাৰ পাছত এমাহৰ বাবে এফএক্স এক্সপউজাৰ হেজ্ড ধৰি ৰাখিব বিচৰা হৈছে।

ট্ৰেডঃ:

USD-INR 31 আগষ্ট 08 চুক্তি	43.5000
USD-INR 29 আগষ্ট 08 চুক্তি	44.2500
বৰ্তমানৰ স্পট ৰেট (9 জুলাই 08)	43.0000
ক্ৰয় 1 জুলাই চুক্তি	43.5000
বিক্ৰী 1 আগষ্ট চুক্তি	44.2500
জুলাই চুক্তিৰ ম্যাদ	RBIএ29 জুলাই 08 তাৰিখত ধাৰ্য কৰা দৰ – 44.0000 ক্ৰয় USD 1000 স্পট অটিচি বজাৰত 44,000 বিনিয়োগ অফচোৰ
আগষ্ট চুক্তিৰ ম্যাদ t	বিক্ৰী অফচোৰ বিনিয়োগ RBI এ 27 আগষ্ট 08 ত দৰ ধাৰ্য কৰিছে– 44.0000 বিক্ৰী USD 1000 স্পট অটিচি বজাৰত 44,000 বিনিয়োগ অফচোৰ/td>
অৰ্থনৈতিক ৰিটাৰ্ণ	জুলাই চুক্তিঃ 500 ( 44,000 – 43, 500)টকা
আগষ্ট চুক্তি	250 (44,250 – 44,000)টকা

টোকাঃ.ৰিটাৰ্ণ অফচোৰ বিনিয়োগক প্ৰাৰম্ভিক বিনিয়োগ পৰিমাণৰ অতিৰিক্তকৈ নিৰূপণ কৰিব পাৰি।

সুদৰ হাৰ ফিউচাৰত ট্ৰেডিঙৰ বাবে কেইটামান কৌশল

কেচঃ 1 নিৰ্দেশাত্মক ট্ৰেডিং

এজন ট্ৰেডাৰে দীৰ্ঘম্যাদী সময়ত সুদৰ হাৰ বৃদ্ধি হোৱাটো কামনা কৰিছে। তেওঁ ইন্টাৰেষ্ট ৰেট ফিউচাৰ চুক্তি বিক্ৰী কৰাৰ সিদ্ধান্ত লৈছে কিয়নো তেওঁ ফিউচাৰৰ মূল্য বৃদ্ধিৰ পৰা লাভাম্বিত হব।

• ট্ৰেডৰ তাৰিখ- 1 জুলাই 09
• ফিউচাৰৰ ডেলিভাৰী তাৰিখ-1 চেপ্তেম্বৰ 2009
• বৰ্তমানৰ ফিউচাৰৰ মূল্য- 97.50
• ফিউচাৰৰ বণ্ডত লাভ-7.21%
• 1 জুলাই 2009 তাৰিখে এনএচই-ত ট্ৰেডাৰে 250 টা চেপ্তেম্বৰ09ৰ 10 বছৰ ফিউচাৰ কনট্ৰেক্ট বিক্ৰী কৰে 97.50 টকাত

ফিউচাৰৰ মূল্য পৰিৱৰ্ত্তন হোৱাৰ পৰিপ্ৰেক্ষিতত দৈনিক এমটিএম তলৰ তালিকাত দিয়াৰ দৰে হৈছে-

তাৰিখ	দৈনিক মিমাংসা মূল্য*	গণনা	এমটিএম(টকা)
1-জুলাই-09	97.75	250*2000*(97.50-97.75)	-125000
2-জুলাই-09	97.25	250*2000*(97.75-97.25)	250000
3-জুলাই-09	97.00	250*2000*(97.25-97.00)	125000
6-জুলাই-09	97.25	250*2000*(97.00-97.25)	-125000

ভাৰতীয় টকাত 6 জুলাই 09 তাৰিখত মুঠ এমটিএম লাভ 1,25,000 টকা(আই)(I)

* ট্ৰেডিঙৰ অন্তিম ½ ঘন্টাত দৈনিক মিমাংসা মূল্যত ৱেইটেড গড় মূল্য।

স্থিতি বন্ধ কৰা হৈছে।

• 7 জুলাই 2009-ফিউচাৰৰ বজাৰ মূল্য-96.60
• ট্ৰেডাৰে চেপ্তেম্বৰ 9 তাৰিখৰ 250 টা চুক্তি 96.60 ত ক্ৰয় কৰে আৰু ইয়াৰ স্থিতি বৰ্গ কৰিছে।
• সেয়েহে ট্ৰেডাৰজনৰ বাবে মুঠ লাভ হব 250*2000*(97.25-96.60)অৰ্থাত্ 3,25,000 (II)
• ট্ৰেডত মুঠ লাভ = INR 4,50,000 (I & II) (I & II)

কেচ 2 - সুৰক্ষা

এটা বেংকৰ ভাৰত চৰকাৰৰ 25 কোটি টকা মূল্যৰ চেকিউৰিটিৰ এক বৃহত্ পৰ্টফোলিঅ আছে। বেংকৰ পৰ্টফোলিঅ বিভিন্ন কুপন আৰু বিভিন্ন মেচিউৰিটিজৰ দ্বাৰা এই পৰ্টফোলিঅ সংযুক্ত।

কাষৰ সময়ৰ বাবে সুদৰ হাৰ বৃদ্ধি হোৱাৰ প্ৰতি লক্ষ্য ৰাখি, ট্ৰেজাৰী মূৰব্বীজনে উদ্বেগিত যে সুদৰ বৰ্দ্ধিত মূল্যই ভাৰত চৰকাৰৰ চিকিউৰিটীৰ পৰ্টফোলিঅ মূল্যত নেতিবাচক প্ৰভাৱ পেলাব পাৰে। ট্ৰেজাৰী মূৰব্বীজনে তেওঁৰ নিজৰ সমগ্ৰ পৰ্টফোলিঅ ধৰি ৰাখিব বিচাৰিছে আৰু একে সময়তে বণ্ড মূল্য অৱনমিত হোৱাৰ বাবে তেওঁ লোকচানৰ সন্মুখীন হবও বিচৰা নাই

সঠিক সুৰক্ষা ব্যৱস্থাৰ বাবে বেংকে হস্ৰ বা দীৰ্ঘ ম্যদীকালত ফিউচাৰ্ছ চুক্তিৰ বাবে আগবাঢ়িবনে।

এনএছইত ইন্টাৰেষ্ট ৰেট ফিউচাৰ্চত এক হস্ৰম্যাদী স্থিতি গ্ৰহণ কৰি ট্ৰেজাৰী মূৰ্ব্বীজনে সুদৰ হাৰৰ আশংকা সুৰক্ষিত কৰা সিদ্ধান্ত লয়।

কেচ 3- কেলেণ্ডাৰ স্প্ৰেড ট্ৰেডিং

একেটা & আণ্ডাৰলায়িঙত বিঙিন্ন ফিউচাৰ চুক্তিৰ দীৰ্ঘম্যাদী আৰু হস্ৰম্যাদী স্থিতিক এক কেলেণ্ডাৰ স্প্ৰেড বোলা হয়।

যদি দীৰ্ঘম্যাদী কালত এক টেপ্তেম্বৰ 09 আইআৰএফ চুক্তি বনাম হস্ৰম্যাদী কালত ডিচেম্বৰ 09 আইআৰএফ চুক্তিৰ বাবে এক কেলেণ্ডাৰ স্প্ৰেড বিবেচনা কৰা হয়।

যিহেতু এক কেলেণ্ডাৰ স্প্ৰেডে কেৱল প্ৰাথমিক বিপদসমূহ গ্ৰহণ কৰে সেয়ে বেংকে স্থিতিত কম বিপদেৰে সৈতে অগ্ৰসৰ হয়।

উদাহৰণঃ

	বাণিজ্যৰ তাৰিখ	:	6 জুলাই ’09
	চেপ্তেম্বৰ ’09 ফিউচাৰ্ছ	:	100.20 – 100.22
	ডিচেম্বৰ ’09 ফিউচাৰ্ছ	:	99.90 – 99.95

চেপ্তেম্বৰ 09 আৰু ডিচেম্বৰ 09 চুক্তিৰ মাজৰ পাৰ্থক্য বৰ্তমান 0.25 টকা(বিড-আস্ক বিবেচনা কৰাৰ পাছত)। যদি ট্ৰেডাৰে বিশ্বাস কৰে যে এই প্ৰসাৰতা বহু উচ্চ হব, তেতিয়া তেওঁ তলত উল্লেখিত কেলেণ্ডাৰ স্প্ৰেড হাতত লব-

ডিচেম্বৰ 09 ফিউচাৰ 99.95 ত ক্ৰয় কৰি

চেপ্তেম্বৰ 09 ফিউচাৰ100.20 ত বিক্ৰী কৰি

10 দিনৰ পাছত

	বাণিজ্যৰ তাৰিখ	:	16 জুলাই ’09
	চেপ্তেম্বৰ ’09 ফিউচাৰ্ছ	:	101.35 – 100.37
	ডিচেম্বৰ ’09 ফিউচাৰ্ছ	:	101.20 – 101.27

চেপ্তেম্বৰ 09 আৰু ডিচেম্বৰ 09 চুক্তিৰ মাজৰ পাৰ্থক্য বৰ্তমান 0.17 টকা(বিড-আস্ক বিবেচনা কৰাৰ পাছত)।

ট্ৰেডাৰে তেওঁৰ তাৰল্যতাৰ বাবে তলত দিয়া ধৰণে কেলেণ্ডাৰ স্প্ৰেড ট্ৰেড কৰাৰ সিদ্ধান্ত লব পাৰে-y

ডিচেম্বৰ ফিউচাৰ 101.20 ত বিক্ৰী কৰি (লাভ 1.25)

চেপ্তেম্বৰ ফিউচাৰ 100.37 ত ক্ৰয় কৰি (লোকচান 0.17)

কোনো ধৰণৰ সুদৰ হাৰৰ আশংকাৰ অবিহনে মুঠ লাভ 1.08 টকা।

কেচ 4- আৰ্বিট্ৰেজ ট্ৰেডিং

আণ্ডাৰলায়িং বণ্ড বজাৰ আৰু ফিউচাৰ বজাৰৰ মাজৰ পাৰ্থক্যই অন্যায়ৰ সুযোগ প্ৰদান কৰিব পাৰে। আণ্ডাৰলায়িঙৰ তুলনাত যদি ফিউচাৰ যদি অধিক খৰচী তেন্তে ফাণ্ড ধাৰ কৰি আৰু ফিউচাৰ বজাৰত হস্ৰ স্থিতি গ্ৰহণ কৰি আণ্ডাৰলায়িং বজাৰত আৰ্বিট্ৰেজাৰে লাভ আহৰণ কৰিব পাৰে। এয়া তলত দিয়া উদাহৰণৰ দ্বাৰা বিশ্লেষণ কৰা হৈছে।

15 জুলাই,09ত ক্ৰয় 6.35% জিঅ’আই’20 বৰ্তমানৰ বজাৰ মূল্য 97.2550 টকা

পদক্ষেপ 1	100.00 (7.00%লাভত)মূল্যৰ বৰ্তমানৰ ফিউচাৰ মূল্যত ফিউচাৰ হ্ৰাস
পদক্ষেপ 2	ডেলিভাৰী সময় পৰ্য়ন্ত বৰয়িং কৰি বণ্ডৰ পুঁজি গঠন (বৰয়িং হাৰ 4.25% বুলি ধৰি)
পদক্ষেপ 3-	চেপ্তেম্বৰ 09ত এক্সেইঞ্জলৈ ডেলিভাৰীৰ এক জাননী দিয়ে  ফিউচাৰ মিমাংসা মূল্য 100.00 বুলি ধৰিলে, ইনভইছৰ মূল্য হ’ব = 100 * 0.9815  = 98.15 কৌশলৰ অধীনত, বেংকে উপাৰ্জন কৰিব লগীয়া ৰিটাৰ্ণ   = (98.1500 – 97.2550) / 97.2550 * 365 / 48 = 7.00 % (ইমপ্লাইড ৰেপো হাৰ)

টোকাঃ সহজ কৰি তুলিবৰ বাবে লাভ কৰা সুদ হিচাবৰ বাবে বিবেচনা কৰা নহয়।

ইয়াৰ পূঁজিৰ খৰচ ৪.২৫ (ঋণ লোৱাৰ হাৰ)ৰ বিপৰীতে, উপাৰ্জন থকা আশংকা

উচ্চতম ইমপ্লাইড ৰেপো হাৰৰ বণ্ড হব (চিটিডি) বণ্ডৰ ডেলিভাৰৰ আটাইতকৈ কমদামী।

আৰ্বিট্ৰেজাৰে উচ্চতম ইমপ্লাইড ৰেপো হাৰ থকা বণ্ড বা চিটিডি চিনাক্ত কৰিব আৰু চেকেণ্ডাৰী বজাৰত ইয়াৰ উপলভ্যতাৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি একে বণ্ডৰ কৌশল হাতত ল’ব।

উৎস: বিনিয়োগকাৰীৰ শিক্ষা আৰু সুৰক্ষা নিধি, ভাৰত চৰকাৰ।